Nagła śmierć łóżeczkowa, znana również pod angielskim skrótem SIDS (Sudden Infant Death Syndrome), to niespodziewany zgon zdrowego do tej pory niemowlęcia, którego przyczyna nie zostaje wyjaśniona nawet po dokładnej autopsji i analizie przebiegu klinicznego. Choć zjawisko to jest stosunkowo rzadkie, to stanowi ogromny dramat dla rodziny i wyzwanie dla medycyny, która od wielu dekad poszukuje skutecznych metod profilaktyki. Największe ryzyko SIDS występuje u niemowląt między 2. a 6. miesiącem życia, a częściej dotyczy chłopców niż dziewczynek. Czynniki ryzyka obejmują spanie dziecka na brzuchu, współspanie w jednym łóżku z rodzicami, palenie papierosów przez matkę podczas ciąży lub w otoczeniu dziecka, wcześniactwo, niską masę urodzeniową, przegrzewanie niemowlęcia zbyt dużą ilością koców i poduszek oraz brak karmienia piersią. Objawy poprzedzające nie istnieją – to zjawisko nagłe, które najczęściej występuje podczas snu nocnego lub drzemki. Diagnostyka SIDS polega na wykluczeniu innych przyczyn zgonu, w tym wad serca, infekcji, zatrucia czy przemocy. W kontekście profilaktyki kluczowe znaczenie mają zalecenia specjalistów: układanie dziecka do snu wyłącznie na plecach, na twardym materacu bez poduszek, koców czy zabawek w łóżeczku, unikanie przegrzewania, zapewnienie odpowiedniej cyrkulacji powietrza oraz utrzymywanie pokoju w optymalnej temperaturze 18-20 stopni. Bardzo ważna jest również rezygnacja z palenia papierosów w domu i ograniczenie ekspozycji na dym tytoniowy, który znacznie zwiększa ryzyko SIDS. Badania wskazują, że karmienie piersią obniża ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej nawet o 50%, a stosowanie smoczka podczas snu może być dodatkowym czynnikiem ochronnym. Rehabilitacja rodzin dotkniętych tragedią obejmuje wsparcie psychologiczne i terapię żałoby. Profilaktyka pierwotna to edukacja rodziców jeszcze podczas ciąży, a wtórna obejmuje monitorowanie noworodków z grup podwyższonego ryzyka. Rokowanie nie istnieje w przypadku nagłego zgonu, ale szeroko zakrojona profilaktyka pozwoliła w krajach rozwiniętych znacząco zmniejszyć liczbę przypadków dzięki kampaniom takim jak „Back to Sleep”. Praktyczne wskazówki dla rodziców obejmują stosowanie śpiworków dla niemowląt zamiast koców, unikanie spania z dzieckiem w jednym łóżku, a także korzystanie z monitorów oddechu, szczególnie w przypadku wcześniaków. Najnowsze badania wskazują na możliwy udział zaburzeń w obrębie pnia mózgu odpowiedzialnych za kontrolę oddychania i czuwania, co może być kluczowe w opracowaniu bardziej precyzyjnych metod zapobiegania w przyszłości.
