Wazektomia to zabieg chirurgiczny stosowany jako trwała metoda antykoncepcji u mężczyzn, polegający na przecięciu i podwiązaniu nasieniowodów, czyli przewodów przenoszących plemniki z jąder do cewki moczowej. Metoda ta zyskała popularność na całym świecie jako skuteczna alternatywa dla antykoncepcji hormonalnej stosowanej przez kobiety i cechuje się wysoką efektywnością oraz relatywnie niskim ryzykiem powikłań. Historia wazektomii sięga początków XX wieku, choć intensywny rozwój i wzrost popularności nastąpiły w ciągu ostatnich dekad wskutek rosnącego zainteresowania męskimi metodami kontroli płodności. Zabieg wykonywany jest najczęściej w warunkach ambulatoryjnych, pod znieczuleniem miejscowym, i trwa około 20-30 minut. Podczas operacji chirurg przecięcia nasieniowody i podwiązuje je lub usuwa niewielki ich fragment, co uniemożliwia przemieszczanie się plemników do ejakulatu, pozostawiając funkcje jąder nienaruszone. Wazektomia nie wpływa na produkcję testosteronu, popęd płciowy, zdolności do erekcji czy orgazm. Po zabiegu zaleca się unikanie wysiłku fizycznego przez kilka dni, stosowanie chłodnych okładów i dbanie o higienę miejsc intymnych. Skuteczność metody nie jest natychmiastowa, ponieważ w ejakulacie mogą pozostać plemniki – zaleca się wykonywanie badań nasienia po 3 miesiącach lub po 20 ejakulacjach w celu potwierdzenia braku plemników. Wazektomia jest metodą bardzo skuteczną, jej powikłania to głównie obrzęk, krwiaki i infekcje, które występują rzadko i zazwyczaj ustępują bez leczenia. Przeprowadzenie wazektomii jest decyzją trwałą, choć w niektórych przypadkach możliwa jest rewazektomia – zabieg odtworzenia drożności nasieniowodów, którego skuteczność zależy od czasu jaki minął od wazektomii i indywidualnych uwarunkowań. Przed podjęciem decyzji o wazektomii ważne jest dokładne poinformowanie pacjenta o charakterze zabiegu, możliwościach i ograniczeniach, a także konsultacja psychologiczna. Profilaktyka powikłań polega na przestrzeganiu zaleceń pozabiegowych i ewentualnym leczeniu objawowym. Najczęściej zadawane pytania dotyczą wpływu wazektomii na zdrowie seksualne, ryzyka powikłań oraz możliwości odwrócenia zabiegu. Aktualne badania wskazują, że wazektomia nie wpływa negatywnie na zdrowie mężczyzny ani na funkcje seksualne, ale decyzja o niej powinna być przemyślana i podjęta świadomie. Nowoczesne techniki chirurgiczne, w tym wazektomia bez skalpela, zmniejszają ryzyko powikłań i skracają czas rekonwalescencji, co przyczynia się do wzrostu zaufania do tej metody antykoncepcji.
