Sildenafil to substancja czynna należąca do inhibitorów fosfodiesterazy typu 5 (PDE5), stosowana głównie w leczeniu zaburzeń erekcji oraz w terapii nadciśnienia płucnego. Wprowadzony do obrotu pod koniec lat 90. XX wieku, sildenafil stał się jednym z najczęściej przepisywanych leków poprawiających sprawność seksualną mężczyzn i znacznie wpłynął na jakość życia pacjentów z dysfunkcjami erekcji. Mechanizm działania polega na blokowaniu enzymu PDE5, który odpowiada za rozkład cGMP w tkankach prącia. Zwiększone stężenie cGMP prowadzi do rozluźnienia mięśni gładkich naczyń krwionośnych, lepszego przepływu krwi do ciał jamistych oraz uzyskania i utrzymania erekcji podczas stymulacji seksualnej. W przypadku nadciśnienia płucnego sildenafil poprawia wydolność wysiłkową poprzez rozszerzenie naczyń płucnych i zmniejszenie oporu w krążeniu płucnym. Wskazaniami do stosowania leku są zaburzenia erekcji o różnej etiologii – psychogennej, naczyniowej, neurologicznej czy mieszanej – oraz tętnicze nadciśnienie płucne. Czynniki ryzyka wymagające uwzględnienia przed włączeniem leku to choroby sercowo-naczyniowe, przyjmowanie azotanów, ciężkie choroby wątroby i nerek. Typowe objawy wymagające leczenia to brak zdolności uzyskania lub utrzymania erekcji mimo stymulacji, spadek jakości życia seksualnego i frustracja psychiczna. Diagnostyka obejmuje wywiad, badania krwi, ocenę hormonalną i w niektórych przypadkach badania naczyniowe prącia. Skutki uboczne sildenafilu to najczęściej bóle głowy, uderzenia gorąca, zaczerwienienie twarzy, niestrawność, zatkany nos oraz zaburzenia widzenia. Rzadziej występują priapizm, czyli długotrwały bolesny wzwód, a także powikłania sercowe u pacjentów z istniejącymi chorobami. Leczenie objawów ubocznych polega najczęściej na zmniejszeniu dawki lub zmianie preparatu, a w ciężkich przypadkach na odstawieniu leku i hospitalizacji. Niefarmakologiczne działania wspierające skuteczność terapii to zdrowa dieta, aktywność fizyczna, psychoterapia i redukcja stresu. Rokowanie dla pacjentów stosujących sildenafil jest na ogół dobre, o ile przestrzegają oni zaleceń lekarskich. Profilaktyka pierwotna w zakresie zaburzeń erekcji obejmuje dbanie o zdrowie układu krążenia, unikanie palenia tytoniu i alkoholu oraz kontrolę masy ciała, a wtórna polega na szybkim reagowaniu na pojawiające się problemy seksualne i współistniejące choroby. Pacjenci najczęściej pytają, czy sildenafil uzależnia – odpowiedź brzmi, że nie, jednak jego nadużywanie bez wskazań lekarskich może prowadzić do problemów psychologicznych i osłabienia naturalnych reakcji. Kolejne pytanie dotyczy stosowania leku z alkoholem – niewielkie ilości nie stanowią dużego ryzyka, jednak większe dawki alkoholu mogą znacząco osłabić działanie preparatu. Nowe badania kliniczne wskazują na możliwość zastosowania sildenafilu w kolejnych schorzeniach naczyniowych, jednak wymaga to dalszych analiz.
