Oznaczenia poziomu TSH i tyroksyny stanowią podstawę diagnostyki chorób tarczycy, które należą do najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych na świecie. TSH, czyli tyreotropina, to hormon przysadkowy regulujący pracę tarczycy, natomiast tyroksyna (T4) jest jednym z głównych hormonów produkowanych przez tarczycę, odpowiadającym za regulację metabolizmu, temperatury ciała, gospodarki lipidowej i węglowodanowej, a także wpływającym na rozwój układu nerwowego. Historia badań nad hormonami tarczycy sięga XIX wieku, kiedy opisano pierwsze przypadki wola i kretynizmu związanego z niedoborem hormonów. Choroby tarczycy obejmują niedoczynność i nadczynność, a także schorzenia autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto czy choroba Gravesa-Basedowa. Wzrost lub spadek poziomu TSH i T4 ma istotne znaczenie diagnostyczne – wysokie TSH przy niskim T4 wskazuje na pierwotną niedoczynność, natomiast niskie TSH i wysokie T4 charakterystyczne są dla nadczynności. Czynniki ryzyka zaburzeń hormonalnych obejmują predyspozycje genetyczne, niedobór jodu w diecie, stres, infekcje wirusowe, a także wpływ czynników środowiskowych. Objawy zaburzeń tarczycy są bardzo różnorodne i mogą obejmować zmęczenie, przyrost lub spadek masy ciała, zaburzenia nastroju, problemy z koncentracją, wypadanie włosów, suchość skóry, kołatanie serca czy nietolerancję zimna i ciepła. Nieleczone zaburzenia prowadzą do poważnych powikłań, od zaburzeń płodności po choroby sercowo-naczyniowe. Diagnostyka polega na badaniu krwi, oznaczeniu poziomów TSH, FT4 oraz w niektórych przypadkach FT3 i przeciwciał przeciwko peroksydazie tarczycowej (aTPO). Badania obrazowe, takie jak USG tarczycy czy scyntygrafia, pozwalają ocenić jej strukturę i aktywność. Leczenie niedoczynności tarczycy polega na farmakologicznym podawaniu lewotyroksyny, natomiast nadczynność wymaga stosowania leków tyreostatycznych, jodu radioaktywnego lub interwencji chirurgicznej. Pacjenci pytają często, czy TSH może zmieniać się w zależności od pory dnia lub ciąży – tak, poziom hormonu jest zmienny i w ciąży normy są niższe, a interpretacja wyników zawsze wymaga uwzględnienia stanu pacjenta. Rehabilitacja i profilaktyka wtórna polegają na regularnych kontrolach laboratoryjnych oraz dostosowywaniu dawek leków. Rokowanie przy odpowiednim leczeniu jest bardzo dobre, a pacjenci mogą prowadzić normalne życie. Profilaktyka pierwotna obejmuje dbanie o właściwą podaż jodu w diecie, szczególnie u dzieci i kobiet w ciąży. Nowoczesne badania kliniczne analizują nowe biomarkery oraz leki biologiczne dla chorób autoimmunologicznych tarczycy, otwierając nowe możliwości leczenia i poprawy jakości życia pacjentów.
