Łupież Gilberta, znany także jako wyprysk Gilberta lub pityriasis rosea, jest samoograniczającą się chorobą skóry o nie do końca poznanej etiologii, którą po raz pierwszy opisał dermatolog Camille Gilbert w XIX wieku. Choroba częściej występuje u osób młodych, w wieku od 10 do 35 lat, i choć przyczyna jej pojawiania się nie jest do końca wyjaśniona, wskazuje się na powiązanie z infekcjami wirusowymi, szczególnie wirusami z grupy herpeswirusów. Do czynników ryzyka należą obniżona odporność, przewlekły stres, a także sezonowe osłabienie organizmu, gdyż łupież Gilberta pojawia się częściej jesienią i zimą. Objawy rozpoczynają się przeważnie od wystąpienia tzw. blaszki macierzystej, czyli pojedynczej owalnej zmiany skórnej, zwykle zlokalizowanej na tułowiu, która po kilku dniach do dwóch tygodni poprzedza wysiew licznych mniejszych plam i grudek na ciele, układających się w charakterystyczny wzór przypominający choinkę na plecach. Zmiany te mają kolor różowawy lub łososiowy, łuszczą się delikatnie na powierzchni i mogą powodować świąd, choć u części pacjentów przebieg jest bezobjawowy. Choroba trwa od 6 do 12 tygodni i zazwyczaj ustępuje samoistnie, nie pozostawiając blizn ani trwałych zmian na skórze. Diagnostyka polega na badaniu dermatologicznym oraz różnicowaniu z innymi chorobami skóry takimi jak grzybica, łuszczyca, wyprysk czy kiła wtórna. Leczenie w większości przypadków ogranicza się do łagodzenia objawów poprzez stosowanie leków przeciwhistaminowych w przypadku świądu, maści natłuszczających i łagodzących oraz unikanie czynników drażniących skórę jak gorące kąpiele, intensywna aktywność fizyczna czy stosowanie agresywnych detergentów. W cięższych przypadkach dermatolog może zalecić miejscowe kortykosteroidy lub światłoterapię. Pacjenci często pytają, czy łupież Gilberta jest zaraźliwy – nie, nie jest uważany za chorobę zakaźną, a kontakt z osobą chorą nie stanowi zagrożenia. Istotne w profilaktyce jest dbanie o higienę skóry, utrzymywanie jej odpowiedniego nawilżenia oraz wzmacnianie odporności organizmu. Rokowanie jest bardzo dobre, gdyż choroba niemal zawsze ustępuje samoistnie, a osoby, które ją przebyły, nabywają odporność i rzadko chorują ponownie. Badania kliniczne wskazują, że choć etiologia jest wirusowa, nie ma potrzeby stosowania leczenia przeciwwirusowego, a głównym celem opieki dermatologicznej jest wsparcie pacjenta w łagodnym przejściu tego schorzenia.
