Interakcje leków to zjawisko wzajemnego oddziaływania wielu substancji farmakologicznych lub leków z alkoholem i żywnością, które mogą prowadzić do zmiany skuteczności leczenia, nasilenia objawów ubocznych albo poważnych powikłań zdrowotnych. Historia badań nad interakcjami sięga połowy XX wieku, kiedy zauważono, że pacjenci przyjmujący jednocześnie różne leki mogli doświadczać zupełnie innych efektów niż przy monoterapii. Mechanizmy interakcji obejmują przede wszystkim wpływ na wchłanianie leków w przewodzie pokarmowym, metabolizm wątrobowy za pośrednictwem enzymów cytochromu P450, a także ich wydalanie przez nerki i drogi żółciowe. Alkohol to substancja szczególnie niebezpieczna w tym kontekście, ponieważ może nasilać działanie leków uspokajających, przeciwbólowych i psychotropowych, a także prowadzić do uszkodzeń wątroby w połączeniu z paracetamolem. Niektóre antybiotyki, takie jak metronidazol, w połączeniu z alkoholem wywołują ciężkie reakcje zatruciowe. Interakcje z żywnością są równie istotne – na przykład sok grejpfrutowy hamuje enzymy odpowiedzialne za metabolizm wielu leków, co podwyższa ich stężenie we krwi i zwiększa ryzyko działań niepożądanych. Produkty bogate w witaminę K osłabiają działanie leków przeciwzakrzepowych, a nabiał zmniejsza wchłanianie niektórych antybiotyków. Objawy interakcji mogą być bardzo różne – od nudności, bólu brzucha, senności, poprzez zaburzenia rytmu serca, aż po zatrzymanie oddechu i śpiączkę. Diagnostyka polega na analizie wywiadu lekarskiego, badaniach laboratoryjnych krwi i monitorowaniu stężenia leków. Rozpoznanie różnicowe uwzględnia działania niepożądane niezwiązane z interakcjami czy pogorszenie stanu choroby podstawowej. Leczenie polega na modyfikacji dawkowania, odstawieniu niektórych leków lub zmianie diety. Edukacja pacjentów stanowi nieodzowny element terapii – wiedza o tym, jak spożywać posiłki i jakie produkty unikać, pozwala zmniejszyć ryzyko powikłań. Rehabilitacja pacjentów po ciężkich reakcjach obejmuje monitorowanie funkcji narządów i kontrolowanie stanu zdrowia. Rokowanie jest zazwyczaj dobre, jeśli pacjent jest świadomy ryzyka i działa zgodnie z zaleceniami lekarza. Profilaktyka polega na informowaniu pacjentów o potencjalnych interakcjach, prowadzeniu kart lekowych i konsultowaniu suplementów diety. Pacjenci często pytają, czy lampka wina przy lekach przeciwbólowych zaszkodzi – w wielu przypadkach nawet niewielka ilość alkoholu może zwiększyć ryzyko poważnych działań niepożądanych. Badania farmakologiczne stale poszerzają wiedzę o nowych interakcjach i wskazują na konieczność indywidualizacji terapii.
