Piramida potrzeb Maslowa to jedna z najbardziej znanych teorii psychologicznych odnoszących się do motywacji człowieka, która powstała w połowie XX wieku i do dziś jest wykorzystywana nie tylko w psychologii klinicznej, ale również w pedagogice, biznesie i medycynie oraz w poradnictwie społecznym. Jej twórca Abraham Maslow zaproponował hierarchiczne ujęcie ludzkich potrzeb od najbardziej podstawowych związanych z przetrwaniem, aż po potrzeby samorealizacji, twierdząc, że dopiero zaspokojenie niższego poziomu pozwala dążyć do wyższych. Pięć poziomów pierwotnie wyróżnionych przez Maslowa obejmuje potrzeby fizjologiczne takie jak jedzenie, sen, oddychanie i bezpieczeństwo biologiczne; potrzeby bezpieczeństwa związane ze stabilizacją życiową i zdrowiem; potrzeby przynależności obejmujące więzi społeczne, przyjaźń i miłość; potrzeby uznania związane z poczuciem własnej wartości, statusem i osiągnięciami; oraz potrzeby samorealizacji czyli rozwój osobisty i realizację potencjału. Teoria ta miała ogromne znaczenie w rozwoju badań nad motywacją i psychoterapią, a także w praktyce klinicznej, gdzie pacjenci uczą się rozpoznawania własnych braków i dążeń w kontekście zdrowia psychicznego. Współczesne modyfikacje teorii zawierają dodatkowe poziomy, takie jak potrzeba transcendencji czy duchowości, oraz wskazują na możliwość częściowego nakładania się poziomów. W praktyce terapeutycznej hierarchia potrzeb pomaga w analizie źródeł lęków, depresji czy wypalenia zawodowego, gdyż brak zaspokojenia niższych potrzeb może prowadzić do chronicznego stresu i problemów emocjonalnych. W edukacji i pracy teoria Maslowa pozwala lepiej motywować ludzi i budować strategie zdrowego rozwoju. Pacjenci często pytają, jak praktycznie wykorzystać piramidę potrzeb – odpowiedzią jest świadome określenie priorytetów, zapewnienie sobie stabilnej bazy w postaci zdrowia i bezpieczeństwa, a następnie dbanie o relacje i rozwój osobisty. W kontekście zdrowia psychicznego hierarchia ta przypomina o konieczności dbania o podstawowe potrzeby biologiczne, zanim podejmie się działania psychoterapeutyczne czy rozwojowe. Profilaktyka pierwotna w tym przypadku oznacza edukację i budowanie równowagi pomiędzy różnymi poziomami potrzeb, aby chronić zdrowie psychiczne i wzmacniać odporność emocjonalną. Rokowanie co do praktycznego wykorzystania piramidy w życiu człowieka jest bardzo dobre, ponieważ stanowi ona narzędzie refleksji i samopomocy zrozumiałe dla pacjentów i stosowane w wielu obszarach współczesnej medycyny i psychologii.
