Cykl menstruacyjny to naturalny proces fizjologiczny regulowany przez układ hormonalny, który przygotowuje organizm kobiety do ewentualnej ciąży. Średnia długość cyklu wynosi około 28 dni, choć może wahać się od 21 do 35 dni i nadal mieści się w normie. Pierwsze miesiączki pojawiają się zazwyczaj między 11 a 14 rokiem życia, a okres przekwitania to czas menopauzy, kiedy cykle ustają. Cykl menstruacyjny składa się z kilku etapów: fazy menstruacyjnej, fazy folikularnej, owulacyjnej i lutealnej. W fazie menstruacyjnej dochodzi do złuszczenia błony śluzowej macicy, co objawia się krwawieniem trwającym od 3 do 7 dni. W fazie folikularnej pod wpływem hormonu FSH dojrzewają pęcherzyki jajnikowe, a jeden z nich staje się dominujący. Podczas owulacji, zwykle w połowie cyklu, następuje pęknięcie pęcherzyka i uwolnienie komórki jajowej, co możliwe jest dzięki działaniu hormonu LH. Faza lutealna to czas, w którym pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte produkujące progesteron, przygotowując organizm do ewentualnej implantacji zarodka. Jeśli nie dochodzi do zapłodnienia, poziom progesteronu spada i cykl rozpoczyna się od nowa. Objawy towarzyszące cyklowi to bóle menstruacyjne, tkliwość piersi, zmiany nastroju, bóle głowy czy trądzik, które u niektórych kobiet mogą być nasilone i utrudniać codzienne funkcjonowanie. Diagnostyka zaburzeń cyklu menstruacyjnego, takich jak zbyt obfite miesiączki, brak cykli czy nieregularne krwawienia, obejmuje badania ginekologiczne, hormonalne i ultrasonograficzne. Rozpoznanie różnicowe bierze pod uwagę zaburzenia endokrynologiczne, zespół policystycznych jajników, choroby tarczycy czy nowotwory ginekologiczne. Profilaktyka i dbanie o zdrowie cyklu polega na prawidłowym stylu życia, odpowiedniej diecie, unikaniu przewlekłego stresu i regularnych wizytach u ginekologa. Rokowanie przy prawidłowym cyklu jest dobre, a w przypadku zaburzeń leczenie farmakologiczne i niefarmakologiczne pozwala na przywrócenie równowagi hormonalnej. Pacjentki powinny wiedzieć, że obserwacja własnego cyklu, np. poprzez kalendarzyki lub aplikacje mobilne, to ważny element samoopieki. Cykl menstruacyjny stanowi istotny wskaźnik zdrowia ogólnego kobiety i warto go traktować nie tylko jako zjawisko fizjologiczne, ale także jako sygnał ewentualnych zaburzeń hormonalnych czy ginekologicznych.
