Utonięcie to tragiczne zdarzenie, które jest jedną z najczęstszych przyczyn nagłej śmierci na świecie, wiążące się z niedotlenieniem mózgu i uszkodzeniem wielonarządowym. Przyczyny utonięć są zróżnicowane i wynikają najczęściej z braku umiejętności pływackich, nagłych incydentów takich jak zasłabnięcia, skurcze mięśni, urazy głowy lub zaburzenia świadomości. Czynniki ryzyka obejmują również spożycie alkoholu i narkotyków, które osłabiają koordynację i reakcje obronne organizmu. Wśród dzieci dodatkowo istotne są zaniedbania opiekuńcze i brak nadzoru nad wodą. Proces utonięcia zaczyna się od paniki, próby łapania powietrza i walki o życie, jednak po kilku chwilach dochodzi do zaniku odruchu kaszlu i zanurzenia się pod wodą. W momencie wdechu wody do dróg oddechowych powoduje ona skurcz oskrzeli oraz reakcję zapalną płuc, co prowadzi do gwałtownego niedotlenienia organizmu. W efekcie dochodzi do zaburzeń pracy serca i mózgu oraz zgonu. Po śmierci w wodzie ciało tonącego ulega typowym zmianom, takim jak pęcznienie i zmiana koloru skóry, a w zależności od temperatury wody i czasu zanurzenia pojawiają się także zmiany rozkładowe. Diagnostyka utonięcia opiera się na badaniach sekcyjnych i morfologicznych, które pozwalają wykluczyć inne przyczyny zgonu. Różnicowanie jest konieczne w przypadkach nagłych zgonów w wodzie, aby rozpoznać utonięcie jako przyczynę. Leczenie utonięcia obejmuje intensywną resuscytację krążeniowo-oddechową, tlenoterapię i wspomaganie funkcji narządów. Profilaktyka skierowana jest na naukę pływania, edukację w zakresie bezpieczeństwa nad wodą, nadzór dorosłych oraz unikanie alkoholu podczas korzystania z kąpielisk. Pacjenci i ich bliscy pytają często, jak długo można przeżyć pod wodą – czas ten jest bardzo krótki, zwykle 3–5 minut bez dostępu do powietrza prowadzi do nieodwracalnych uszkodzeń mózgu. Nowoczesne metody resuscytacji i wsparcia życiowego pozwalają jednak wydłużyć ten czas i zwiększyć szanse na przeżycie. Świadomość przyczyn utonięć i procesów zachodzących w organizmie tonącego jest kluczowa dla zapobiegania tej tragedii oraz dla skutecznej pomocy w sytuacjach zagrożenia życia.
