Skąpomocz, czyli oliguria, to medyczne określenie dotyczące zmniejszonej ilości wydalanego moczu, którą definiuje się zwykle jako mniej niż 500 ml na dobę u dorosłego człowieka. Stan ten może być przejściowy i związany z odwodnieniem lub zwiększoną utratą płynów, ale może także świadczyć o poważnych zaburzeniach funkcjonowania nerek i innych narządów wewnętrznych. Przyczyny skąpomoczu dzieli się na trzy główne grupy: przednerkowe, nerkowe i pozanerkowe. Do przyczyn przednerkowych należą przede wszystkim odwodnienie wynikające z biegunki, wymiotów, nadmiernej potliwości czy niewystarczającego nawodnienia organizmu, a także wstrząs, krwotok czy niewydolność serca prowadząca do zmniejszenia przepływu krwi przez nerki. Przyczyny nerkowe obejmują uszkodzenia samej tkanki nerkowej, takie jak ostre uszkodzenie nerek, kłębuszkowe zapalenie nerek, nefropatie polekowe lub choroby autoimmunologiczne. Przyczyny pozanerkowe związane są z utrudnionym odpływem moczu, na przykład przez kamicę moczowodową, przerost gruczołu krokowego czy nowotwory pęcherza. Oliguria może towarzyszyć również stanom ciężkim, takim jak posocznica lub niewydolność wielonarządowa. Objaw ten, jeśli utrzymuje się dłużej, jest alarmujący i wymaga pilnej diagnostyki, ponieważ niewydalanie odpowiedniej ilości moczu prowadzi do gromadzenia się toksycznych metabolitów w organizmie i zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej. W diagnostyce stosuje się badania laboratoryjne krwi i moczu, które oceniają parametry pracy nerek, a także badania obrazowe takie jak USG jamy brzusznej w poszukiwaniu przeszkód w odpływie moczu. Leczenie zależy od przyczyny – w odwodnieniu podaje się płyny, w niewydolności serca stosuje się odpowiednie leki, w chorobach nerek konieczna może być hospitalizacja, a w przypadku niedrożności dróg moczowych często wykonuje się zabiegi urologiczne. Z punktu widzenia profilaktyki ważne jest odpowiednie nawodnienie, kontrola chorób przewlekłych oraz unikanie niekontrolowanego stosowania leków nefrotoksycznych. Skąpomocz nie powinien być bagatelizowany, ponieważ wczesne rozpoznanie i szybka interwencja medyczna mogą uratować życie i zapobiec trwałemu uszkodzeniu nerek.
