Wymaz z szyjki macicy to jedno z podstawowych badań ginekologicznych, które odgrywa kluczową rolę w diagnostyce chorób nowotworowych oraz infekcji dróg rodnych. Najczęściej wykonywanym badaniem jest cytologia, której celem jest wykrywanie wczesnych zmian przedrakowych oraz raka szyjki macicy, ale pobrany materiał może także służyć do oceny infekcji bakteryjnych, grzybiczych czy wirusowych, w tym także do wykrycia zakażenia wirusem HPV odpowiedzialnego za rozwój większości przypadków raka szyjki macicy. Przygotowanie do badania jest bardzo ważne dla jakości uzyskanych wyników. Zaleca się, by pacjentka unikała współżycia płciowego, stosowania globulek i leków dopochwowych oraz irygacji pochwy na 2–3 dni przed wymazem. Badania nie należy wykonywać w czasie krwawienia miesiączkowego, najlepiej przeprowadzić je w połowie cyklu. Procedura jest szybka i mało inwazyjna – lekarz ginekolog pobiera specjalną szczoteczką próbkę komórek z tarczy i kanału szyjki macicy, którą następnie analizuje się pod mikroskopem. Objawy, które mogą skłaniać do wykonania dodatkowych badań mikrobiologicznych, to upławy, świąd, pieczenie czy nawracające infekcje intymne. Wynik cytologii przedstawiany jest w kilku kategoriach, które określają, czy komórki są prawidłowe, czy występują nieprawidłowości wymagające dalszej diagnostyki kolposkopowej i ewentualnej biopsji. Pacjentki często pytają, czy badanie jest bolesne – zwykle wywołuje jedynie lekki dyskomfort. Regularne wykonywanie cytologii pozwala wykryć nieprawidłowości na wczesnym etapie, co daje niemal stuprocentową szansę na wyleczenie raka szyjki macicy. Profilaktyka obejmuje także szczepienia przeciw HPV, które znacznie redukują ryzyko zakażenia i wystąpienia nowotworu. Rokowanie przy wcześnie wykrytych zmianach jest doskonałe, co dowodzi ogromnej skuteczności tego prostego badania. Nowoczesne metody, takie jak cytologia na podłożu płynnym oraz testy DNA HPV, dodatkowo zwiększają czułość diagnostyczną wymazu z szyjki macicy.
