Splenektomia to zabieg chirurgiczny polegający na usunięciu śledziony, który wykonywany jest w różnych wskazaniach medycznych obejmujących zarówno choroby hematologiczne, jak i urazy jamy brzusznej. Śledziona odgrywa istotną rolę w układzie odpornościowym, filtrując krew, biorąc udział w niszczeniu starych krwinek czerwonych i uczestnicząc w odpowiedzi immunologicznej, dlatego jej usunięcie wiąże się z istotnymi konsekwencjami dla organizmu. Historia splenektomii sięga XIX wieku, kiedy rozpoczęto pierwsze bezpieczne operacje, a wskazania ewoluowały z urazowych w stronę chorób hematologicznych jak małopłytkowość, sferocytoza czy chłoniaki. Współcześnie zabieg ten wykonuje się najczęściej w przypadku przewlekłych chorób krwiopochodnych, splenomegalii, urazów mechanicznych brzucha ze zniszczeniem śledziony, a także w rzadkich przypadkach w przebiegu nowotworów. Czynniki ryzyka obejmują choroby współistniejące, stan ogólny pacjenta, a także wiek i odporność. Niewydolność immunologiczna po splenektomii jest typowym powikłaniem, stąd pacjenci są narażeni na zwiększoną podatność na ciężkie infekcje, szczególnie wywołane przez bakterie otoczkowe, jak pneumokoki czy meningokoki. Typowe objawy niewydolności śledziony to częste infekcje, gorączki, obniżona odporność, ale także powikłania hematologiczne. Diagnostyka obejmuje badania laboratoryjne krwi, obrazowanie ultrasonograficzne lub tomograficzne jamy brzusznej, a także badania immunologiczne. Leczenie polega na klasycznej lub laparoskopowej splenektomii w zależności od okoliczności. Rehabilitacja i profilaktyka wtórna obejmują obowiązkowe szczepienia przeciwko pneumokokom, meningokokom i Haemophilus influenzae, antybiotykoterapię osłonową u pacjentów z grup ryzyka, a także edukację co do natychmiastowego zgłaszania objawów infekcji. Rokowanie w splenektomii jest dobre, jeśli zostanie wdrożona właściwa profilaktyka, jednak ryzyko infekcji istnieje przez całe życie. Pacjenci pytają zwykle, czy mogą prowadzić normalny tryb życia – odpowiedź brzmi tak, choć konieczne jest większe zwracanie uwagi na objawy infekcji i korzystanie z opieki zdrowotnej przy każdym podejrzeniu zakażenia. Nowoczesne badania koncentrują się na poszukiwaniu metod umożliwiających częściowe zachowanie śledziony oraz na pracy nad szczepionkami i lekami wspierającymi układ odpornościowy po jej usunięciu.
