DMSO, czyli dimetylosulfotlenek, to organiczny związek chemiczny, który znalazł zastosowanie zarówno w przemyśle, jak i medycynie. Po raz pierwszy został uzyskany w XIX wieku jako produkt uboczny obróbki masy drzewnej, jednak jego właściwości biologiczne zaczęto dokładniej badać dopiero w połowie XX wieku. Jest to bezbarwna ciecz o charakterystycznym zapachu czosnku, łatwo przenikająca przez skórę i błony śluzowe, co czyni ją wyjątkową wśród rozpuszczalników. W medycynie DMSO stosowane jest przede wszystkim jako środek przeciwzapalny, przeciwbólowy i przeciwutleniający, a także w krioprezerwacji, czyli procesie mrożenia i przechowywania komórek, tkanek i embrionów. Jego działanie polega na neutralizowaniu wolnych rodników, poprawie ukrwienia tkanek oraz przenikaniu przez błony komórkowe, dzięki czemu może transportować inne substancje. Stosuje się je przy leczeniu zapaleń stawów, urazów mięśniowych, oparzeń i chorób skóry, a także jako nośnik leków w maściach i żelach. Czynniki ryzyka związane z DMSO obejmują jego zdolność do zwiększania wchłaniania substancji, co może prowadzić do niekontrolowanych interakcji lekowych i działań toksycznych. Objawy niepożądane stosowania to podrażnienie skóry, zapach czosnku w wydychanym powietrzu, nudności, bóle głowy i reakcje alergiczne. Diagnostyka w przypadku powikłań związanych z używaniem DMSO polega na monitorowaniu objawów oraz badaniach laboratoryjnych. Leczenie farmakologiczne z jego udziałem obejmuje głównie preparaty stosowane miejscowo, natomiast podawanie ogólnoustrojowe budzi kontrowersje i wymaga ostrożności. Niefarmakologiczne zastosowania obejmują kriotechnologię w bankach krwi, transplantologii, weterynarii czy badaniach laboratoryjnych, gdzie wykorzystywany jest do ochrony komórek przed uszkodzeniami spowodowanymi niską temperaturą. Rehabilitacja pacjentów z chorobami stawów czy mięśni, u których zastosowano DMSO, opiera się na łączeniu terapii farmakologicznej z ćwiczeniami fizjoterapeutycznymi i dietą przeciwzapalną. Profilaktyka pierwotna to ostrożność w stosowaniu preparatów zawierających dimetylosulfotlenek i przestrzeganie zaleceń lekarskich. Profilaktyka wtórna obejmuje obserwację organizmu podczas kuracji i zgłaszanie każdego działania niepożądanego. Rokowanie w prawidłowo przeprowadzonej terapii miejscowej z DMSO jest zazwyczaj dobre, a pacjenci odczuwają szybką ulgę w bólu i zmniejszenie stanów zapalnych. Pacjenci często pytają, czy DMSO jest bezpieczne – odpowiedź brzmi, że miejscowo w odpowiednich stężeniach jest bezpieczne, natomiast stosowanie doustne i dożylne jest ograniczone i obarczone ryzykiem. Badania kliniczne trwają nad zastosowaniem DMSO w leczeniu chorób neurologicznych i nowotworowych, co otwiera nowe perspektywy dla tej substancji. Praktyczne wskazówki obejmują stosowanie preparatów tylko pod kontrolą lekarza, unikanie łączenia z innymi środkami bez konsultacji i ścisłe przestrzeganie dawek.
