Afonia to całkowita utrata zdolności wydawania głosu przy zachowanej drożności dróg oddechowych, która wynika z uszkodzenia mechanizmu fonacyjnego krtani, zaburzeń neurologicznych, psychogennych bądź urazów mechanicznych. Jest to objaw, a nie odrębna choroba, który może towarzyszyć ostrym i przewlekłym zapaleniom krtani, guzom, polipom strun głosowych, porażeniu nerwów krtaniowych, urazom krtani po intubacji czy nadużywaniu głosu. Historia badań nad afonią sięga czasów starożytnych, kiedy opisywano ją w kontekście chorób gardła i krtani, lecz dopiero rozwój laryngologii i neurologii pozwolił na dogłębne poznanie jej przyczyn. Objawy afonii są jednoznaczne – pacjent nie jest w stanie wydobyć głosu, pojawia się szept zamiast mowy, uczucie suchości, czasem ból w krtani i towarzysząca chrypka. Skutki utraty głosu są nie tylko medyczne, ale i społeczne, zwłaszcza dla osób pracujących głosem, jak nauczyciele, śpiewacy czy aktorzy. Diagnostyka obejmuje badanie laryngologiczne, wideolaryngoskopię, badania neurologiczne, a także ocenę stanu psychicznego, gdyż afonia może mieć podłoże psychogenne, występując po silnym stresie lub traumie. Leczenie zależy od przyczyny – w chorobach zapalnych stosuje się leki przeciwzapalne, glikokortykosteroidy, nawilżanie dróg oddechowych oraz odpoczynek głosowy; w przypadku guzów lub polipów konieczne bywa leczenie chirurgiczne; przy porażeniach – rehabilitacja foniatryczna i w niektórych sytuacjach operacyjna rekonstrukcja fałdów głosowych. Psychogenna afonia wymaga psychoterapii i treningu głosu pod okiem foniatry. Rehabilitacja jest istotnym elementem powrotu do zdrowia – obejmuje ćwiczenia emisji głosu, ćwiczenia oddechowe i stopniowe wdrażanie technik prawidłowego mówienia. Profilaktyka polega na unikaniu nadmiernego forsowania głosu, odpowiedniej higienie dróg oddechowych, unikaniu dymu tytoniowego i właściwym nawadnianiu organizmu. Rokowanie w afonii zależy od przyczyny – w przypadkach odwracalnych objawów jest dobre i głos wraca po kilku dniach lub tygodniach leczenia, natomiast w stanach organicznych może wymagać długotrwałej terapii i specjalistycznej rehabilitacji. Pacjenci często pytają, czy przy całkowitej utracie głosu można odzyskać normalne brzmienie – w większości przypadków tak, zwłaszcza przy szybkim rozpoczęciu leczenia i systematycznej terapii, a najnowsze metody wspomagają powrót do pełnej sprawności głosowej.
