Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, w której nadreaktywne oskrzela zwężają się pod wpływem alergenów, infekcji, wysiłku czy czynników drażniących, a u części chorych objawy może nasilać kontakt z alergenami pokarmowymi prowadzący do kaszlu, świszczącego oddechu, uczucia ścisku w klatce piersiowej i duszności; wpływ jedzenia bywa niedoceniany, ale u dzieci z atopią i wysokim poziomem IgE, u osób z zespołem alergii jamy ustnej, a także w przebiegu ciężkiej astmy alergicznej może mieć znaczenie kliniczne, choć rzadziej niż alergeny wziewne; historycznie opisywano napady po spożyciu ryb, orzechów, mleka, jaj, owoców morza oraz dodatków takich jak siarczyny i barwniki, a współcześnie zwraca się uwagę na reakcje krzyżowe między pyłkami a pokarmami, jak brzoza z jabłkiem, marchewką i orzechami laskowymi, bylica z selerem i przyprawami czy lateks z bananem i awokado; mechanizm obejmuje reakcje IgE zależne, uwalnianie histaminy i leukotrienów oraz nasilenie stanu zapalnego w błonie śluzowej oskrzeli, a także czynniki pośrednie, jak refluks żołądkowo przełykowy prowokowany ciężkimi, tłustymi posiłkami, który nasila kaszel i skurcz oskrzeli; do produktów najczęściej powiązanych z zaostrzeniami należą orzechy ziemne i laskowe, skorupiaki i mięczaki, ryby, mleko krowie, jaja, soja, pszenica, kiwi, jabłka, seler, przyprawy, a w grupie dodatków siarczyny w winie, suszonych owocach i niektórych napojach oraz benzoesany, tartrazyna i glutaminian sodu; warto pamiętać, że nie każdy chory na astmę ma alergię pokarmową, a nieswoiste objawy po jedzeniu mogą wynikać z nietolerancji histaminy, nietolerancji laktozy, GERD lub zbyt małego nawodnienia; diagnostyka opiera się na dokładnym wywiadzie, dzienniczku objawów łączącym to co zjedzone z napadami, testach skórnych i oznaczaniu swoistych IgE, a w razie potrzeby na diagnostyce komponentowej i nadzorowanych próbach prowokacji pokarmowej w warunkach szpitalnych; rozpoznanie różnicowe powinno uwzględniać nadwrażliwość na leki przeciwbólowe, astmę wysiłkową, infekcje wirusowe, ekspozycję na roztocza, pleśnie i sierść, a także dysfunkcję strun głosowych; leczenie obejmuje podstawową kontrolę astmy według strategii stopniowania, prawidłową technikę inhalacyjną, unikanie zidentyfikowanych alergenów w porozumieniu z dietetykiem, edukację w zakresie czytania etykiet i planu awaryjnego, a u osób z istotną alergią i anafilaksją konieczne jest noszenie adrenaliny w autowstrzykiwaczu; farmakoterapia astmy to wziewne glikokortykosteroidy i długo działające beta mimetyki, ewentualnie leki przeciwleukotrienowe, krótko działające leki doraźne oraz u wybranych chorych leki biologiczne skierowane przeciw IgE, interleukinie 5, 4 i 13 lub TSLP, które redukują zaostrzenia i dawkę sterydów; strategie niefarmakologiczne obejmują mniejsze, częstsze posiłki, unikanie obfitych kolacji, ograniczenie alkoholu, w tym wina bogatego w siarczyny, higienę snu i aktywność fizyczną dobraną do kontroli choroby; w profilaktyce pierwotnej u dzieci z wysokim ryzykiem atopii zaleca się karmienie piersią, rozsądne, stopniowe rozszerzanie diety i unikanie pochopnych, szerokich eliminacji, które grożą niedoborami; pacjenci pytają najczęściej jak odróżnić alergię od nietolerancji, czy dieta low histamine ma sens oraz czy immunoterapia alergenowa pomoże w uczuleniu na pokarmy, co obecnie pozostaje w kręgu badań, natomiast w przypadku alergii wziewnych immunoterapia może poprawić kontrolę astmy; rokowanie jest dobre przy rzetelnej edukacji, regularnym stosowaniu leków kontrolujących i przemyślanym unikaniu, a jakość życia rośnie dzięki świadomemu planowaniu posiłków, noszeniu zestawu ratunkowego i monitorowaniu szczytowego przepływu wydechowego; praktyczne wskazówki to prowadzenie spisu składników wywołujących objawy, korzystanie z aplikacji do skanowania etykiet, ćwiczenie techniki inhalacyjnej z farmaceutą, konsultacja z dietetykiem klinicznym przy wprowadzaniu eliminacji oraz przygotowanie planu działania na wypadek nagłej reakcji z wyraźnymi progami alarmowymi; nowe kierunki badań obejmują modulację mikrobioty jelitowej, terapie biologiczne pierwszej linii u fenotypów trudnych oraz narzędzia cyfrowe do personalizacji ekspozycji i oceny ryzyka po spożyciu określonych produktów.
