Alkoholizm, inaczej zespół uzależnienia od alkoholu, to przewlekła i postępująca choroba, która charakteryzuje się utratą kontroli nad ilością i częstotliwością picia. Rozpoznanie uzależnienia bywa trudne, ponieważ wiele osób nie zdaje sobie sprawy z narastającego problemu lub bagatelizuje ilość spożywanego alkoholu. Do najważniejszych kryteriów uzależnienia należą: silna potrzeba sięgania po alkohol, trudność w kontrolowaniu jego ilości, picie mimo świadomości szkodliwych skutków, narastanie tolerancji, czyli konieczność spożywania coraz większych dawek, oraz występowanie objawów abstynencyjnych takich jak drżenie rąk, pocenie się, rozdrażnienie, bezsenność czy lęk przy próbie zaprzestania picia. Alkoholizm rozwija się etapami – początkowo picie ma charakter towarzyski i rekreacyjny, z czasem alkohol zaczyna pełnić funkcję reduktora stresu i poprawiacza nastroju, aż w końcu staje się środkiem niezbędnym do codziennego funkcjonowania. Częstotliwość występowania alkoholizmu w Polsce i na świecie utrzymuje się na wysokim poziomie, a choroba dotyka zarówno mężczyzn, jak i kobiet, coraz częściej także osób młodych. Najczęstszymi przyczynami są czynniki genetyczne, uwarunkowania środowiskowe, stres, brak umiejętności radzenia sobie z emocjami, zaburzenia psychiczne i presja społeczna. Diagnostyka obejmuje wywiad lekarski, testy psychologiczne oceniające uzależnienie, takie jak AUDIT czy CAGE, a także badania laboratoryjne oceniające pracę wątroby i ogólny stan zdrowia. Leczenie alkoholizmu wymaga kompleksowego podejścia i obejmuje detoksykację, psychoterapię indywidualną i grupową, farmakoterapię z wykorzystaniem leków zmniejszających głód alkoholowy, a także terapię społecznościową oraz wsparcie ze strony grup samopomocowych. Rokowania zależą od stopnia zaawansowania choroby i motywacji pacjenta – wielu chorych może prowadzić trzeźwe życie przy utrzymywaniu abstynencji i stałej terapii, jednak nawroty uzależnienia są częste. Powikłania alkoholizmu to marskość wątroby, choroby serca, uszkodzenia układu nerwowego, depresja, samobójstwa oraz destrukcja życia rodzinnego i zawodowego. Profilaktyka polega na edukacji, budowaniu zdrowych sposobów radzenia sobie ze stresem, wczesnym reagowaniu na problemy z alkoholem i promowaniu stylu życia wolnego od nadmiernych używek. Styl życia wspierający terapię obejmuje całkowitą abstynencję, aktywność fizyczną, zdrową dietę regenerującą organizm, regularne uczestnictwo w społeczności terapeutycznej i rozwijanie pasji dających poczucie satysfakcji bez picia.
