Amnezja to zaburzenie pamięci polegające na częściowej lub całkowitej niemożności odtwarzania wspomnień lub przyswajania nowych informacji. Jest to problem neurologiczny i psychologiczny, który może występować przejściowo lub na stałe. Choć wiele osób utożsamia amnezję z całkowitą utratą pamięci, w praktyce istnieje wiele jej rodzajów, różniących się mechanizmem powstawania i obrazem klinicznym. Amnezja wsteczna polega na utracie wspomnień sprzed danego wydarzenia, np. urazu głowy, natomiast amnezja następcza dotyczy braku zdolności zapamiętywania nowych faktów po wystąpieniu czynnika uszkadzającego. Wyróżnia się także amnezję psychogenną, która bywa wynikiem silnego stresu czy traumy i objawia się wybiórczym brakiem wspomnień dotyczących określonych wydarzeń. Częstość występowania amnezji jest trudna do oszacowania, ponieważ jej natężenie bywa różne: od chwilowych luk pamięciowych po przewlekłe zaburzenia pamięci typowe dla chorób neurodegeneracyjnych. Objawy obejmują ubytki we wspomnieniach, trudności w przypominaniu sobie codziennych czynności, problemy w nauce, dezorientację, czasem także zmiany osobowości lub wahania nastroju. Amnezja może mieć różne przyczyny – urazy mózgu, udary, guzy, infekcje ośrodkowego układu nerwowego, zatrucia alkoholem lub lekami, a także choroby otępienne, jak Alzheimer. W przypadku amnezji psychogennej głównym czynnikiem jest stres emocjonalny, silne przeżycie lub trauma. Diagnostyka amnezji wymaga szczegółowego wywiadu lekarskiego, badań neuropsychologicznych, rezonansu magnetycznego, tomografii komputerowej, badań laboratoryjnych i obserwacji klinicznej. Leczenie zależy od przyczyny i bywa złożone – obejmuje terapię farmakologiczną w chorobach neurodegeneracyjnych, leczenie psychiatryczne w przypadkach psychogennych, neurorehabilitację w zaburzeniach pourazowych oraz wsparcie psychologiczne. Rokowania są zróżnicowane – u części chorych pamięć odzyskuje się częściowo, u innych zaniki są trwałe. Powikłania związane z amnezją to utrata niezależności, problemy w relacjach społecznych i zawodowych oraz ryzyko depresji. Profilaktyka obejmuje ochronę głowy przed urazami, unikanie nadmiernego spożywania alkoholu, kontrolę chorób układu krążenia i dbanie o higienę psychiczną. Styl życia wspierający terapię to aktywność intelektualna, zdrowa dieta bogata w kwasy omega‑3 oraz antyoksydanty, regularny sen i ćwiczenia fizyczne, które poprawiają krążenie mózgowe.
