Amylaza w moczu to jedno z podstawowych badań enzymatycznych stosowanych w diagnostyce chorób trzustki, ślinianek oraz niektórych układów metabolicznych. Amylaza to enzym trawienny wydzielany głównie przez trzustkę oraz ślinianki, który odpowiada za rozkład skrobi na mniejsze cząsteczki, dzięki czemu możliwe jest ich wchłanianie w jelicie cienkim. W warunkach fizjologicznych enzym ten w niewielkich ilościach obecny jest w moczu, ponieważ w procesie filtracji przechodzi przez nerki. Wzrost jego stężenia w moczu może świadczyć o ostrym zapaleniu trzustki, kamicy przewodów trzustkowych, zapaleniu ślinianek, niedrożności przewodu pokarmowego, a także w niektórych zatruciach lekowych i alkoholowych. Objawy związane z nadmiernym poziomem amylazy obejmują bardzo silne bóle brzucha, nudności, wymioty, gorączkę, spadek apetytu i odwodnienie. Rzadziej podwyższona amylaza towarzyszy chorobom nerek, bowiem utrudnione wydalanie enzymu może kumulować się w organizmie i odzwierciedlać również podwyższone wyniki we krwi. Badanie wykonywane jest poprzez oznaczenie amylazy w jednorazowej próbce moczu lub w dobowej zbiórce moczu, co pozwala na dokładniejszą analizę jej ilości. Interpretacja wyników powinna być zawsze zestawiona z wynikami amylazy we krwi, lipazy oraz innymi parametrami biochemicznymi, w tym markerami stanu zapalnego. Leczenie podwyższonego poziomu amylazy w moczu polega na terapii choroby podstawowej – w przypadku zapalenia trzustki jest to hospitalizacja, dieta wstrzemięźliwa od pokarmów stałych, nawadnianie dożylne, leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. W mniej poważnych przypadkach, jak infekcje ślinianek, wdraża się antybiotykoterapię i leczenie objawowe. Rokowanie zależy od przyczyny podwyższenia wyników – w ostrym zapaleniu trzustki poziom amylazy obniża się zwykle po kilku dniach intensywnego leczenia. Profilaktyka obejmuje unikanie nadmiernego spożycia alkoholu, zdrową dietę niskotłuszczową, kontrolę zaburzeń metabolicznych jak hipertriglicerydemia oraz systematyczne badania kontrolne przy nawracających bólach brzucha. Styl życia wspierający zdrowie trzustki to unikanie używek, utrzymywanie prawidłowej masy ciała, odpowiednia dieta i nawadnianie, które wspierają prawidłową pracę układu pokarmowego.
