Analgezja to szerokie pojęcie oznaczające zniesienie lub złagodzenie bólu poprzez różne metody farmakologiczne i niefarmakologiczne, które stosuje się zarówno w medycynie ostrej, jak i przewlekłej. Ból jest jednym z najczęstszych objawów towarzyszących chorobom i urazom, stanowi sygnał ostrzegawczy organizmu, ale gdy utrzymuje się przewlekle lub jest zbyt intensywny, staje się czynnikiem pogarszającym jakość życia pacjenta, utrudniającym sen, pracę i codzienne funkcjonowanie. Analgezja może być stosowana w leczeniu bólu ostrego np. pooperacyjnego, pourazowego, w chorobach nowotworowych, reumatycznych, neurologicznych, a także w terapii bólu przewlekłego. Farmakologiczne metody obejmują stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych, paracetamolu, leków opioidowych, koanalgetyków takich jak leki przeciwdepresyjne i przeciwdrgawkowe oraz znieczulenia miejscowe. Nowoczesne metody obejmują także blokady nerwowe, pompki infuzyjne, znieczulenia nadoponowe czy metody anestezjologiczne w leczeniu bólu przewlekłego. Niefarmakologiczne techniki to fizjoterapia, rehabilitacja, akupunktura, techniki relaksacyjne, psychoterapia oraz edukacja pacjenta w zakresie radzenia sobie z bólem. Objawy wskazujące na potrzebę wdrożenia analgezji to nie tylko sam ból, ale również towarzyszące mu napięcie mięśniowe, bezsenność, rozdrażnienie, depresja i ograniczenie aktywności. Diagnostyka bólu opiera się na ocenie jego nasilenia przy pomocy skali VAS, charakterystyce bólu, lokalizacji i czynnikach nasilających oraz łagodzących. Leczenie powinno być indywidualnie dostosowane do pacjenta, z uwzględnieniem wieku, chorób współistniejących i ryzyka działań niepożądanych. Rokowanie w terapii bólu jest zróżnicowane – ból ostry z reguły dobrze poddaje się kontrolowanej analgezji, natomiast w przypadku bólu przewlekłego celem jest poprawa jakości życia, redukcja natężenia objawów i umożliwienie funkcjonowania pacjenta. Profilaktyka bólu obejmuje dbanie o higienę pracy, unikanie urazów, rehabilitację przy schorzeniach układu ruchu oraz zdrowy styl życia sprzyjający regeneracji. Styl życia wspierający proces analgezji to regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości, zdrowa dieta wspomagająca procesy regeneracyjne, dbanie o higienę snu oraz unikanie przewlekłego stresu nasilającego ból. Analgezja jest nieodłącznym elementem nowoczesnej medycyny, która coraz częściej traktuje leczenie bólu jako podstawowe prawo pacjenta i czynnik decydujący o jakości terapii.
