Anatomia brzucha obejmuje złożony układ narządów jamy brzusznej i miednicy mniejszej otoczonych przez ścianę mięśniowo powięziową i jamę otrzewnową, z praktycznego punktu widzenia brzuch dzieli się na dziewięć pól lub cztery kwadranty, co ułatwia lokalizowanie dolegliwości, w nadbrzuszu leżą wątroba, żołądek, część trzustki i śledziona, w śródbrzuszu pętle jelita cienkiego i poprzecznica, a w podbrzuszu kątnica z wyrostkiem, esica, pęcherz i u kobiet macica i przydatki, przestrzeń zaotrzewnowa mieści nerki, nadnercza, część dwunastnicy i duże naczynia, narządy współpracują ze sobą w trawieniu, wchłanianiu, detoksykacji, gospodarce hormonalnej i odporności, wątroba filtruje krew i wytwarza żółć, trzustka produkuje enzymy trawienne i hormony, żołądek rozdrabnia pokarm, jelito cienkie odpowiada za wchłanianie, a grube za resorpcję wody i formowanie stolca, śledziona uczestniczy w odpowiedzi immunologicznej i gospodarce krwinek, otrzewna zmniejsza tarcie i izoluje stany zapalne, a sieć większa działa jak naturalny opatrunek, ukrwienie narządów zapewniają gałęzie aorty brzusznej i żyły wrotne, a unerwienie współczulne i przywspółczulne odpowiada za motorykę i odczuwanie bólu, zrozumienie rozmieszczenia narządów pomaga w interpretacji objawów, na przykład ostry ból w prawym dolnym kwadrancie może sugerować zapalenie wyrostka, kolkowy ból promieniujący do pachwiny kamicę moczowodową, a nagły ból w nadbrzuszu zapalenie trzustki, przewlekłe dolegliwości jak wzdęcia, uczucie pełności, zmiana rytmu wypróżnień i utrata masy ciała wymagają diagnostyki w kierunku nietolerancji pokarmowych, chorób zapalnych jelit, celiakii lub chorób nowotworowych, podstawowe badania to wywiad, badanie palpacyjne z oceną obrony mięśniowej, osłuchiwanie perystaltyki, badania krwi i markerów zapalnych, badania obrazowe, takie jak ultrasonografia, tomografia komputerowa i rezonans, oraz endoskopia oceniająca przełyk, żołądek i jelito grube, rozpoznanie różnicowe bólów brzucha obejmuje szerokie spektrum chorób przewodu pokarmowego, dróg żółciowych, układu moczowego, ginekologicznych i naczyniowych, leczenie zależy od przyczyny i może obejmować dietoterapię, farmakoterapię przeciwzapalną i przeciwbólową, antybiotykoterapię, leczenie enzymatyczne, leki rozkurczowe lub zabieg chirurgiczny, rehabilitacja po operacjach brzusznych koncentruje się na wczesnej pionizacji, ćwiczeniach oddechowych, stopniowym rozszerzaniu diety, profilaktyce przeciwzakrzepowej i pielęgnacji rany, profilaktyka pierwotna zdrowia jamy brzusznej obejmuje zbilansowaną dietę bogatą w błonnik, ograniczenie alkoholu i ultraprzetworzonych produktów, odpowiednie nawodnienie, aktywność fizyczną, kontrolę masy ciała, unikanie palenia i regularne badania przesiewowe, w tym kolonoskopię zgodnie z zaleceniami, pacjenci często pytają, kiedy z bólem brzucha zgłosić się pilnie do lekarza, czerwone flagi to silny ból z twardym brzuchem, gorączka, uporczywe wymioty, krwawienie z przewodu pokarmowego, nagła utrata przytomności, żółtaczka lub objawy odwodnienia, nowoczesne metody obrazowania z wykorzystaniem technik niskodawkowych i elastografii wątroby pozwalają wcześnie wykrywać zwłóknienie i planować leczenie, praktyczne wskazówki to prowadzenie dzienniczka objawów i diety, kontrola regularności wypróżnień, odpowiednia higiena rąk i przygotowanie do badań endoskopowych według zaleceń, zrozumienie anatomii brzucha ułatwia rozmowę z lekarzem, skraca ścieżkę diagnostyczną i sprzyja podejmowaniu świadomych decyzji dotyczących zdrowia.
