Androstendion to hormon steroidowy należący do grupy androgenów, produkowany głównie w nadnerczach i w gonadach – u kobiet w jajnikach, a u mężczyzn w jądrach. Stanowi on prekursor w syntezie testosteronu, estronu oraz estradiolu, a więc pełni kluczową rolę w równowadze hormonalnej organizmu i regulacji procesów związanych z dojrzewaniem płciowym, gospodarką płciową i poziomem androgenów i estrogenów. W prawidłowych warunkach stężenie androstendionu w osoczu różni się w zależności od płci i wieku. U kobiet najwyższe wartości występują w okresie owulacji, natomiast u mężczyzn utrzymują się w miarę stałe. Oznaczenie stężenia tego hormonu ma duże znaczenie w diagnostyce zaburzeń endokrynologicznych. Podwyższone wartości mogą sugerować obecność zespołu policystycznych jajników (PCOS), guzów nadnerczy lub jajników, przerostu nadnerczy oraz niektórych nowotworów wirylizujących. Z kolei obniżone wartości mogą wskazywać na niedoczynność nadnerczy, hipogonadyzm czy zaburzenia osi podwzgórze–przysadka–gonady. Objawy kliniczne związane z nadmiarem androstendionu u kobiet to m.in. hirsutyzm, trądzik, zaburzenia cyklu miesiączkowego, łysienie typu męskiego oraz problemy z płodnością. U mężczyzn nieprawidłowości mogą prowadzić do zaburzeń libido, ginekomastii czy niepłodności. Badanie poziomu androstendionu wykonuje się metodą immunochemiczną lub chromatografii po pobraniu krwi żylnej, najlepiej rano i na czczo. U kobiet znaczenie ma także wybór dnia cyklu miesiączkowego, w którym oznaczany jest hormon. Wynik zawsze powinien być interpretowany w kontekście innych badań hormonalnych, takich jak testosteron, estradiol, LH, FSH czy kortyzol. W leczeniu zaburzeń związanych z nieprawidłowym poziomem androstendionu stosuje się terapię przyczynową zależną od rozpoznania: w PCOS najczęściej wykorzystywane są leki antyandrogenne oraz hormonalne środki antykoncepcyjne, w niedoczynności nadnerczy stosuje się substytucję hormonalną, a w przypadku guzów konieczne jest leczenie operacyjne. Rokowania są zazwyczaj dobre przy prawidłowym rozpoznaniu i terapii, jednak brak leczenia może prowadzić do poważnych powikłań metabolicznych i reprodukcyjnych. Styl życia wspierający prawidłową gospodarkę hormonalną obejmuje utrzymanie prawidłowej masy ciała, regularną aktywność fizyczną, zbilansowaną dietę bogatą w mikroelementy i unikanie używek. Profilaktyka polega na monitorowaniu cyklu miesiączkowego, regularnych kontrolach endokrynologicznych i zgłaszaniu lekarzowi wszelkich objawów zaburzeń hormonalnych, aby możliwe było jak najwcześniejsze wdrożenie diagnostyki i leczenia.
