Antydepresanty to grupa leków działających na układ nerwowy, których głównym celem jest normalizacja zaburzeń w funkcjonowaniu neuroprzekaźników odpowiedzialnych za nastrój, emocje i motywację. Mózg osób cierpiących na depresję charakteryzuje się zmniejszoną aktywnością w określonych strukturach, takich jak hipokamp, kora przedczołowa czy ciało migdałowate, a także obniżonym stężeniem serotoniny, dopaminy i noradrenaliny. Stosowanie antydepresantów pozwala na przywrócenie równowagi chemicznej i poprawę komunikacji pomiędzy neuronami, co przekłada się na łagodzenie objawów depresyjnych. Mechanizm działania leków przeciwdepresyjnych zależy od grupy do której należą – inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny hamują jej wychwyt przez neurony i zwiększają jej dostępność w synapsach, inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny wpływają dodatkowo na gospodarkę adrenergiczną, a trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne oddziałują szerzej, blokując różne receptory chemiczne. Na efekty kliniczne trzeba zazwyczaj czekać kilka tygodni, ponieważ zmiany w mózgu wymagają czasu, by neuroplastyczność mogła poprawić funkcjonowanie obwodów związanych z regulacją emocji. Objawy ustępujące podczas skutecznej terapii to poprawa nastroju, większa chęć do działania, lepszy sen i większa zdolność koncentracji. Diagnostyka depresji uzasadniająca włączenie antydepresantów opiera się na kryteriach psychiatrycznych DSM lub ICD oraz na szczegółowym wywiadzie i ocenie psychologicznej. Leczenie antydepresantami wymaga systematycznej kontroli i oceny działań niepożądanych, takich jak senność, przyrost masy ciała, spadek libido czy suchość w ustach. Rokowanie przy dobrze dobranej terapii jest korzystne – u większości pacjentów udaje się osiągnąć remisję objawów, szczególnie przy równoczesnym stosowaniu psychoterapii. Profilaktyka zaburzeń depresyjnych obejmuje dbanie o higienę psychiczną, kontrolę stresu, aktywność fizyczną i zdrowy sen, które dodatkowo wspierają działanie leków. Styl życia ukierunkowany na wspomaganie pracy mózgu to dieta bogata w kwasy omega-3, suplementacja witaminy D, medytacja, kontakt z naturą i regularne ćwiczenia, które zwiększają neuroplastyczność mózgową. Współczesne badania wskazują, że antydepresanty nie tylko zwalczają objawy depresji, ale także przyczyniają się do regeneracji mózgu, sprzyjając wzrostowi nowych połączeń neuronalnych i zwiększeniu objętości hipokampa, co potwierdza ich kluczową rolę w poprawie pracy układu nerwowego.
