Antytrombina III to białko osoczowe odgrywające kluczową rolę w regulowaniu procesów krzepnięcia krwi. Jej podstawowym zadaniem jest hamowanie działania trombiny i innych czynników krzepnięcia, co zapobiega powstawaniu niekontrolowanych skrzepów. Obniżony poziom antytrombiny III prowadzi do zwiększonego ryzyka zakrzepicy żył głębokich, zatorowości płucnej czy powikłań zakrzepowo-zatorowych w ciąży. Natomiast nadmiar tego białka w osoczu nie ma większego znaczenia klinicznego, choć bywa związany z niektórymi chorobami wątroby czy stanami zapalnymi. Badanie antytrombiny III wykonuje się w diagnostyce skłonności do powikłań zakrzepowych, zwłaszcza u osób, które przeszły epizody zakrzepicy w młodym wieku, u kobiet z poronieniami nawracającymi oraz u pacjentów przygotowywanych do leczenia przeciwzakrzepowego. Objawy niedoboru antytrombiny III to przewlekłe obrzęki kończyn, ból i zaczerwienienie nóg, duszność nagła i ból w klatce piersiowej przy zatorowości. Najczęstsze przyczyny niedoboru to wrodzone zaburzenia genetyczne, choroby nowotworowe, niewydolność wątroby, długotrwała terapia heparyną czy ciąża. Diagnostyka polega na oznaczeniu aktywności antytrombiny III w osoczu, zwykle w badaniach biochemicznych krwi. Norma dla dorosłych wynosi 80–120% aktywności. Obniżone wartości wymagają dalszych badań i wywiadu rodzinnego. Leczenie polega na wdrażaniu leków przeciwzakrzepowych, czasem na suplementacji koncentratami antytrombiny III w ostrych epizodach zakrzepicy lub w sytuacjach ryzykownych, np. operacji. Rokowania są uzależnione od przyczyny niedoboru i wdrożenia odpowiedniego leczenia – przy właściwym monitorowaniu możliwe jest prowadzenie normalnego trybu życia. Profilaktyka polega na unikaniu czynników ryzyka zakrzepicy – palenia tytoniu, otyłości, długiego unieruchomienia, odwodnienia i stosowania leków zwiększających krzepliwość. Styl życia wspierający układ krążenia to regularna aktywność fizyczna, nawodnienie organizmu, dieta bogata w warzywa i ograniczenie tłuszczów trans.
