Autyzm czyli zaburzenia ze spektrum autyzmu to złożone zaburzenie neurorozwojowe ujawniające się najczęściej we wczesnym dzieciństwie. Wielu rodziców zastanawia się, jakie objawy autyzmu powinny ich zaniepokoić i kiedy należy zgłosić się do specjalisty. Historia nauki o autyzmie rozpoczęła się od opisów Leo Kannera i Hansa Aspergera w latach 40. XX wieku, a od tego czasu wiedza na temat zaburzenia znacznie się poszerzyła. Epidemiologia wskazuje, że około 1% populacji dziecięcej cierpi na autyzm, a liczba diagnoz wzrasta dzięki większej świadomości i lepszym narzędziom diagnostycznym. Przyczyny obejmują czynniki genetyczne, zaburzenia struktury i funkcji mózgu, komplikacje okołoporodowe oraz czynniki środowiskowe. Objawy, które powinny zaniepokoić rodziców, to brak kontaktu wzrokowego u dziecka, brak reakcji na imię, opóźnienia w rozwoju mowy, brak gestów wskazujących, brak gaworzenia po 12 miesiącu, powtarzalne zachowania jak machanie rękami, bujanie się, przywiązanie do rutyn, brak zabawy udawanej, brak zainteresowania rówieśnikami czy izolacja społeczna. Nietypowe objawy mogą obejmować nietolerancję dźwięków, nadwrażliwość na światło, specyficzne zainteresowania czy opóźnienia w rozwoju ruchowym. Powikłania nieleczonego autyzmu to lęki, depresja, trudności w nauce i zachowania agresywne. Diagnostyka opiera się na kryteriach DSM-5 i ICD-10, wykorzystuje obserwację dziecka, testy rozwojowe, wywiad rodzinny i narzędzia specyficzne takie jak ADOS-2 i ADI-R. Rozpoznanie różnicowe uwzględnia zaburzenia słuchu, niepełnosprawność intelektualną, zaburzenia języka i inne choroby neurologiczne. Leczenie autyzmu obejmuje terapie behawioralne takie jak ABA, logopedię, integrację sensoryczną, trening umiejętności społecznych i terapię zajęciową. Farmakoterapia stosowana jest objawowo w przypadku agresji, depresji czy bezsenności. Rehabilitacja obejmuje także wsparcie rodzinne i edukacyjne, a profilaktyka wtórna wiąże się z jak najwcześniejszą diagnozą i rozpoczęciem oddziaływań terapeutycznych. Rokowanie zależy od stopnia nasilenia objawów, ale wiele dzieci dzięki intensywnej terapii funkcjonuje samodzielnie. Rodzice często pytają, kiedy udać się do specjalisty – odpowiedź brzmi jak najwcześniej, jeśli dziecko nie rozwija umiejętności społecznych i komunikacyjnych w przewidzianym czasie. Badania kliniczne skupiają się obecnie na terapii biologicznej, wpływie mikrobioty jelitowej, nowych metodach komunikacji i wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Świadomość objawów autyzmu to klucz do szybkiej diagnozy i skutecznego wsparcia dziecka.
