Badania piersi to niezwykle ważny element profilaktyki onkologicznej kobiet, ponieważ pozwalają na wczesne wykrycie raka sutka, który jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym u kobiet na całym świecie. Historia badań piersi sięga lat 60. XX wieku, kiedy po raz pierwszy wprowadzono mammografię jako metodę przesiewową. Rak piersi jest chorobą wieloczynnikową – wśród przyczyn wymienia się predyspozycje genetyczne (mutacje BRCA1 i BRCA2), wiek powyżej 50 lat, czynniki hormonalne, otyłość, siedzący tryb życia i spożywanie alkoholu. Typowe objawy choroby to guz w piersi, zmiany skórne, wyciek z brodawki, powiększenie węzłów pachowych, natomiast nietypowe obejmują asymetrię piersi czy przewlekły ból. Do diagnostyki raka piersi i chorób łagodnych stosuje się różne badania. Podstawowe to samobadanie piersi, które każda kobieta powinna wykonywać od 20 roku życia raz w miesiącu. Badanie palpacyjne u lekarza zwiększa szansę wykrycia zmian niewyczuwalnych dla laika. Mammografia jest złotym standardem badań przesiewowych dla kobiet powyżej 50 roku życia i wykrywa zmiany w bardzo wczesnym stadium. USG piersi pozwala na ocenę u młodszych kobiet z gęstą tkanką gruczołową i służy do różnicowania torbieli, włókniaków i zmian litych. Rezonans magnetyczny piersi wykonywany jest u kobiet wysokiego ryzyka z mutacją BRCA1/2 i po wcześniejszych operacjach piersi. Rozpoznanie różnicowe obejmuje torbiele, mastopatie i zmiany zapalne. W przypadku podejrzenia raka wykonuje się biopsję cienkoigłową, gruboigłową lub diagnostykę histopatologiczną. Leczenie raka piersi zależy od stadium i może obejmować operację oszczędzającą, mastektomię, chemioterapię, radioterapię i hormonoterapię. Rehabilitacja po operacji obejmuje ćwiczenia ruchowe, terapię przeciwobrzękową i wsparcie psychologiczne. Profilaktyka wtórna opiera się na regularnych mammografiach oraz kontrolach lekarskich. Rokowanie w raku piersi jest tym lepsze, im wcześniej wykryty zostanie nowotwór, dlatego badania profilaktyczne są kluczowe dla jakości życia. Profilaktyka pierwotna obejmuje utrzymywanie zdrowej masy ciała, karmienie piersią, aktywność fizyczną i unikanie alkoholu. Pacjentki najczęściej pytają, kiedy zacząć badania – odpowiedź brzmi, że od wczesnej dorosłości należy wykonywać samobadania, a mammografię regularnie po 50 roku życia. Nowoczesne badania obrazowe i testy genetyczne umożliwiają precyzyjną diagnostykę i poprawiają przeżywalność, dlatego badania piersi są podstawowym elementem troski o zdrowie kobiet.
