Przeciwciała IgE specyficzne dla alergenów są markerem uczulenia w chorobach alergicznych zależnych od IgE i stanowią ważny element diagnostyki u osób z katarem siennym, alergicznym zapaleniem spojówek, astmą, pokrzywką i reakcjami po pokarmach lub jadach owadów; badanie polega na oznaczeniu w próbce krwi stężenia swoistych IgE skierowanych przeciwko wybranym alergenom lub ich komponentom białkowym, co pozwala lepiej zrozumieć mechanizm objawów i ocenić ryzyko reakcji po ekspozycji; klasyczne panele wykorzystują ekstrakty alergenowe, ale coraz częściej używa się diagnostyki molekularnej opartej na pojedynczych białkach, która pomaga rozróżnić prawdziwą pierwotną alergię od reakcji krzyżowych wynikających z podobieństwa struktur, jak w przypadku profilin roślinnych czy determinant węglowodanowych; przewagą oznaczeń z krwi nad testami skórnymi jest możliwość badania osób z aktywnymi zmianami skórnymi, przy rozległej dermografii lub kiedy konieczne jest utrzymanie leków przeciwhistaminowych, a także bezpieczeństwo u pacjentów z ryzykiem ciężkiej reakcji; badanie wymaga świadomego doboru alergenów na podstawie wywiadu o sezonowości, diecie, ekspozycji domowej i zawodowej oraz miejscu zamieszkania, bo jedynie trafny panel przynosi odpowiedź przy rozsądnym koszcie; wyniki interpretujemy w kontekście objawów i prawdopodobieństwa klinicznego uczulenia, pamiętając, że dodatni wynik bez objawów nie oznacza choroby i nie wymaga eliminacji, a ujemny przy silnych dolegliwościach może skłaniać do powtórzenia testu, wykonania prób skórnych lub rozważenia innych mechanizmów; w alergii pokarmowej komponenty białkowe produktów jak mleko, jaja, orzechy czy ryby wskazują na ryzyko reakcji uogólnionych, podczas gdy uczulenie na białka labilne cieplnie bywa związane z łagodniejszymi objawami w jamie ustnej; w alergii na jad pszczoły i osy oznaczenia swoistych IgE wraz z testami hamowania i komponentami pomagają wykluczyć reaktywność krzyżową i zakwalifikować do immunoterapii; często pytane jest, czy poziom całkowitego IgE wystarczy do rozpoznania odpowiedź brzmi nie, bo całkowite stężenie bywa podwyższone w wielu stanach i bez objawów alergii, dlatego liczy się IgE swoiste oraz spójność z obrazem klinicznym; pacjenci interesują się także tym, czy badanie trzeba powtarzać wyniki zmieniają się wraz z wiekiem i ekspozycją, dlatego powtórzenia mają sens przy zmianie objawów, decyzji o immunoterapii lub w monitorowaniu alergii pokarmowej z perspektywą stopniowego rozszerzania diety; bezpieczeństwo pobrania krwi jest wysokie, a przygotowanie sprowadza się do zgłoszenia przyjmowanych leków i niedawnych infekcji, które mogą modyfikować odpowiedź immunologiczną; różnicowanie dolegliwości obejmuje niealergiczną nadreaktywność nosa, nietolerancje pokarmowe niewiązane z IgE oraz choroby skóry o innym podłożu, dlatego diagnostyka powinna być prowadzona przez lekarza, który łączy wyniki z wywiadem i ewentualnie kieruje na testy skórne albo próby prowokacji w warunkach bezpiecznych; rokowanie jest dobre, kiedy rozpoznanie opiera się na faktach, bo umożliwia celowane unikanie, edukację, leczenie objawowe i kwalifikację do odczulania, a nowym kierunkiem jest coraz szersze wykorzystanie diagnostyki komponentowej oraz algorytmów łączących wynik, objawy i ekspozycję, co wspiera decyzje terapeutyczne i poprawia jakość życia osób z alergią.
