Badania słuchu, wzroku i mowy u dzieci to podstawowy element oceny rozwoju dziecka i jego zdolności poznawczych oraz komunikacyjnych. Wczesne wykrycie zaburzeń w tych obszarach ma ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju społecznego i edukacyjnego dziecka. Historia badań przesiewowych sięga drugiej połowy XX wieku, kiedy w wielu krajach wprowadzono systemy rutynowego sprawdzania słuchu i wzroku u noworodków i przedszkolaków. Przyczyny zaburzeń w tych obszarach mogą być genetyczne, wrodzone, związane z wcześniactwem, powikłaniami okołoporodowymi, infekcjami, urazami głowy czy działaniem toksyn. Czynniki ryzyka to również przewlekłe choroby uszu i oczu, historia wrodzonych wad w rodzinie, a także brak dostępu do profilaktyki medycznej. Objawy problemów ze słuchem to m.in. brak reakcji na dźwięki, opóźniony rozwój mowy, podgłaśnianie urządzeń, częste infekcje ucha. Zaburzenia wzroku objawiają się zezem, mrużeniem oczu, bólami głowy, trudnościami w czytaniu. Problemy z mową to opóźniony rozwój językowy, niepłynna mowa, trudności artykulacyjne. Badania przesiewowe słuchu u noworodków wykonuje się metodą otoemisji akustycznych lub ABR. U starszych dzieci stosuje się audiometrię tonalną i impedancyjną. Badania wzroku obejmują weryfikację ostrości wzroku, badanie dna oka, ocenę zeza oraz widzenia barw. Badania logopedyczne i neurologiczne oceniają rozwój mowy. Diagnostyka różnicowa musi uwzględnić problemy rozwojowe, schorzenia neurologiczne, wady genetyczne i zaburzenia psychologiczne. Leczenie zaburzeń słuchu obejmuje aparaty słuchowe, implanty ślimakowe, farmakoterapię infekcji, zabiegi laryngologiczne. W problemach wzroku stosuje się okulary, leczenie zeza, ćwiczenia ortoptyczne, a przy poważniejszych wadach zabiegi chirurgiczne. W trudnościach z mową konieczna jest terapia logopedyczna i współpraca z neurologopedą. Rehabilitacja polega na systematycznej terapii podtrzymującej, a profilaktyka wtórna na regularnych kontrolach słuchu i wzroku w szkołach i poradniach. Rokowanie jest lepsze im wcześniej zostaną wykryte zaburzenia – wczesna interwencja logopedyczna, okulistyczna i laryngologiczna daje szansę na prawidłowy rozwój. Profilaktyka pierwotna obejmuje szczepienia ochronne, dbanie o higienę snu, odpowiednie warunki do nauki i unikanie długiego korzystania z ekranów w dzieciństwie. Rodzice często pytają, kiedy należy wykonywać takie badania – odpowiedź brzmi, że pierwsze badania słuchu odbywają się zaraz po narodzinach, wzroku zwykle w wieku przedszkolnym, a mowy od momentu pierwszych sygnałów opóźnienia. Dbałość o te obszary zdrowia wpływa bezpośrednio na sukces edukacyjny i psychospołeczny dziecka.
