Badanie izotopowe nerek, znane także jako scyntygrafia nerek, to procedura diagnostyczna medycyny nuklearnej pozwalająca ocenić zarówno budowę, jak i funkcjonowanie nerek w czasie rzeczywistym. Polega na podaniu do organizmu niewielkiej dawki radioznacznika, najczęściej technetu-99m połączonego ze związkami, które są wychwytywane lub filtrowane przez nerki, i obserwowaniu jego dystrybucji przy użyciu kamery gamma. Badanie to zaczęto stosować w połowie XX wieku jako uzupełnienie klasycznych badań obrazowych, takich jak USG. Wskazaniami do wykonania scyntygrafii są podejrzenia zaburzeń odpływu moczu, zwężeń w drogach moczowych, ocena asymetrii funkcji nerek, kontrola po przeszczepach czy diagnostyka przy nawracających zakażeniach dróg moczowych u dzieci. Wyróżniamy różne rodzaje badań izotopowych nerek, m.in. scyntygrafię dynamiczną, pozwalającą ocenić przepływ krwi przez nerki i ich funkcję wydzielniczą, oraz scyntygrafię statyczną, która obrazuje strukturę narządu i pozwala lokalizować ogniska uszkodzeń czy wad wrodzonych. Objawy kliniczne, które mogą skłonić lekarza do skierowania na badanie, to nawracające bóle lędźwiowe, krwiomocz, utrzymujące się stany zapalne układu moczowego, obrzęki, nadciśnienie nerkopochodne czy nieprawidłowe wyniki badań laboratoryjnych moczu i kreatyniny. Przebieg badania jest zwykle prosty i niebolesny – pacjentowi podaje się dożylnie radioizotop, a następnie leży on pod kamerą gamma, która rejestruje dystrybucję znacznika. Całość może potrwać od kilkunastu minut do godziny w zależności od rodzaju badania. Dawka promieniowania jest stosunkowo niewielka i bezpieczna. Interpretacja wyników pozwala określić stopień i przyczynę upośledzenia funkcji nerek. Badanie różnicowe obejmuje odróżnianie dysfunkcji czynnościowych od zmian strukturalnych oraz rozróżnienie przyczyn nadciśnienia czy przewlekłej niewydolności nerek. Leczenie pacjenta nie wynika bezpośrednio z badania, ale scyntygrafia dostarcza kluczowych informacji dla nefrologów i urologów. Możliwości terapeutyczne obejmują leczenie farmakologiczne, np. antybiotykoterapię w zakażeniach, leki moczopędne, immunosupresyjne po przeszczepach czy leczenie operacyjne w przypadku zastoju moczu. Rehabilitacja u pacjentów z przewlekłą niewydolnością nerek obejmuje dietoterapię, ograniczenie sodu i kontrolę ciśnienia. Rokowanie zależy od przyczyny wykrytych zmian – wrodzone wady ujawnione wcześnie i leczone zachowawczo lub chirurgicznie mogą pozwolić na utrzymanie prawidłowej funkcji, natomiast w przebiegu przewlekłej choroby nerek scyntygrafia pozwala ocenić postęp schorzenia i planować ewentualną dializoterapię. Badanie jest bezpieczne u dzieci i dorosłych, a przeciwwskazaniem jest jedynie ciąża i karmienie. Praktyczne wskazówki dla pacjentów obejmują odpowiednie nawodnienie przed badaniem, opróżnienie pęcherza i poinformowanie lekarza o przyjmowanych lekach. W profilaktyce pierwotnej kluczową rolę odgrywa odpowiednie nawodnienie, unikanie zakażeń dróg moczowych, prawidłowa dieta i kontrola ciśnienia tętniczego, co zmniejsza ryzyko chorób nerek. Scyntygrafia nerek to metoda o wysokiej czułości, która w połączeniu z USG czy tomografią stanowi filar diagnostyki schorzeń układu moczowego i przyczynia się do poprawy rokowania pacjentów.
