Badanie izotopowe, znane też jako scyntygrafia, jest metodą medycznej diagnostyki obrazowej wykorzystującą radioizotopy emitujące promieniowanie gamma, które rejestrowane jest przez specjalną kamerę gamma. Technika ta rozwinięła się w połowie XX wieku i od tego czasu znajduje szerokie zastosowanie w kardiologii, onkologii, endokrynologii i ortopedii. Badanie pozwala na ocenę funkcji narządów, ich metabolizmu oraz wykrywanie zmian nowotworowych i zapalnych na wczesnym etapie, kiedy inne metody obrazowania mogą jeszcze nie wykazywać nieprawidłowości. Wskazaniami do badania są m.in. diagnostyka choroby wieńcowej, ocena uszkodzeń mięśnia sercowego, określenie funkcji nerek, guzków tarczycy, przerzutów nowotworowych do kości, a także zapaleń stawów i infekcji kości. Czynniki ryzyka, które mogą wymagać wykonania badania, to nowotwory, choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia gospodarki hormonalnej, przewlekłe infekcje i urazy kości. Przebieg badania polega na podaniu pacjentowi dożylnie izotopu promieniotwórczego (np. technetu-99m), który gromadzi się w badanym narządzie w sposób zależny od jego funkcji metabolicznych. Następnie pacjent kładzie się pod kamerą gamma, która rejestruje rozkład promieniowania w organizmie i tworzy obraz diagnostyczny. Badanie jest bezbolesne, a dawka promieniowania niska i porównywalna do dawki w klasycznych badaniach RTG. Typowe objawy wymagające scyntygrafii to bóle kości, nietypowe bóle w klatce piersiowej, objawy nadczynności lub niedoczynności tarczycy, przewlekłe dolegliwości nerek. Wyniki pozwalają różnicować przyczyny objawów, np. czy guzki tarczycy są aktywne hormonalnie, czy zmiany w sercu mają charakter niedokrwienny, czy bóle kręgosłupa wynikają z przerzutów lub zmian zwyrodnieniowych. Powikłania badania występują rzadko i obejmują reakcje alergiczne na podany znacznik lub przejściowe nudności. Leczenie po badaniu wdrażane jest adekwatnie do uzyskanych wyników diagnostycznych – kardiolodzy decydują o dalszej terapii choroby wieńcowej, onkolodzy o leczeniu nowotworu, a endokrynolodzy o leczeniu tarczycy. Rokowanie pacjentów poprawia się dzięki wczesnemu wykrywaniu chorób i możliwości szybkiego wdrożenia leczenia. Profilaktyka pierwotna obejmuje kontrolę czynników ryzyka chorób przewlekłych, natomiast profilaktyka wtórna – regularne wykonywanie badań kontrolnych u pacjentów w grupach ryzyka. Praktyczne wskazówki dla pacjentów to zgłaszanie alergii na leki i kontrasty, pozostanie w spoczynku podczas badania oraz poinformowanie lekarza o ewentualnej ciąży. Najczęstsze pytania dotyczą bezpieczeństwa – promieniowanie w badaniu jest minimalne i nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Najnowsze badania kliniczne koncentrują się na zastosowaniu hybrydowych technik SPECT/CT i PET/CT, które zwiększają wartość diagnostyczną scyntygrafii poprzez łączenie obrazu metabolicznego z anatomicznym.
