Badanie PSA, czyli oznaczenie poziomu antygenu specyficznego dla prostaty, jest kluczowym narzędziem w diagnostyce i monitorowaniu raka prostaty, najczęstszego nowotworu u mężczyzn po 50. roku życia. PSA jest białkiem produkowanym przez komórki gruczołu krokowego, którego podwyższony poziom we krwi może wskazywać na zmiany nowotworowe, ale także zapalenie prostaty czy przerost gruczołu krokowego. Wczesne wykrycie wzrostu PSA pozwala na szybką diagnostykę i podjęcie skutecznego leczenia, co zwiększa szanse na całkowite wyleczenie lub kontrolę choroby. Test wykorzystywany jest również do oceny skuteczności terapii onkologicznej oraz monitorowania nawrotów choroby po zabiegach chirurgicznych lub radioterapii. Przygotowanie do badania wymaga unikania czynności, które mogłyby sztucznie podnieść poziom PSA, takich jak stosunki seksualne, masaż prostaty, intensywny wysiłek fizyczny, zwłaszcza jazda na rowerze, na kilka dni przed testem. Badanie polega na pobraniu krwi żylnej, a wyniki powinny być interpretowane w kontekście wieku pacjenta, objawów klinicznych i innych badań diagnostycznych jak badanie per rectum czy biopsja prostaty. Podwyższony poziom PSA nie jest jednoznacznym potwierdzeniem raka, dlatego konieczne są dalsze badania obrazowe i histopatologiczne dla postawienia ostatecznej diagnozy. Profilaktyka i wczesna diagnostyka raka prostaty opierają się na regularnych badaniach przesiewowych w grupach ryzyka oraz edukacji pacjentów na temat objawów i czynników ryzyka. Dla pacjentów praktyczne wskazówki to systematyczne wykonywanie badań, zgłaszanie się na konsultacje urologiczne oraz prowadzenie zdrowego stylu życia wspierającego zdrowie układu moczowo-płciowego. Badanie PSA pozostaje jednym z najbardziej efektywnych testów przesiewowych w onkologii męskiej, a rozwój metod laboratoryjnych i stosowanie nowych markerów biochemicznych dodatkowo poprawiają jego skuteczność i selektywność diagnostyczną.
