Ból brzucha u niemowlaka – kiedy jest niegroźny, a kiedy niepokojący?

Ból brzucha u niemowlaka to częsty problem, który budzi duże obawy rodziców, jednak nie zawsze oznacza poważne schorzenie. Najczęściej ból brzucha u najmłodszych związany jest z tzw. kolką niemowlęcą, której przyczyny wiąże się z niedojrzałością układu pokarmowego, nadmiernym połykaniem powietrza podczas karmienia, alergią lub nietolerancją pokarmową, a także z czynnikami emocjonalnymi i stresem. Epidemiologicznie kolka niemowlęca dotyka nawet do 40% dzieci w pierwszych miesiącach życia i zwykle ustępuje samoistnie około 4-6 miesiąca. Inne przyczyny bólu brzucha u niemowląt to zaparcia, wzdęcia, infekcje przewodu pokarmowego, refluks żołądkowo-przełykowy, zakażenia dróg moczowych, uwięźnięcie przepukliny, wgłobienie jelit czy alergie pokarmowe. Objawy, które powinny zwrócić uwagę rodziców, to uporczywy płacz, twardy i wzdęty brzuszek, problemy z karmieniem, ulewania, gorączka, obecność krwi w stolcu, znaczne osłabienie, brak przyrostu masy ciała czy gwałtowne ataki bólu przerywane okresami apatii. Takie sygnały wymagają pilnej konsultacji pediatrycznej. W diagnostyce lekarz opiera się na wywiadzie z rodzicami, obserwacji dziecka, ocenie karmienia i badań obrazowych typu USG w razie podejrzenia poważniejszych stanów jak wgłobienie jelit. Badania laboratoryjne mogą obejmować morfologię, CRP, badanie moczu czy badania w kierunku alergii pokarmowych. Leczenie zależy od przyczyny – w kolkach stosuje się metody niefarmakologiczne jak masaże brzuszka, noszenie dziecka w pozycji pionowej, stosowanie ciepłych okładów, zmiana pozycji karmienia, unikanie pośpiechu. U dziecka karmionego sztucznie zastosować można mleka specjalistyczne hipoalergiczne. U niektórych dzieci pomocne są probiotyki, które wspomagają pracę jelit. W zaparciach zaleca się zmianę diety i odpowiednie nawodnienie, a przy infekcjach leczenie dostosowane jest do patogenu. Powikłaniem bagatelizowanego bólu brzucha u niemowlęcia mogą być zaburzenia odżywiania, odwodnienie, niedożywienie czy poważne komplikacje chirurgiczne w przypadku przepukliny lub wgłobienia. Rokowanie w większości przypadków jest bardzo dobre, a typowe kolki niemowlęce ustępują wraz z dojrzewaniem przewodu pokarmowego. Profilaktyka obejmuje odpowiednią technikę karmienia, unikanie przekarmiania, regularne odbijanie po posiłku, spokojne środowisko oraz obserwowanie reakcji dziecka na pokarmy matki w przypadku karmienia piersią. Rodzice powinni zwracać uwagę na niepokojące sygnały i nie zwlekać z kontaktem z lekarzem, gdy objawy są nasilone. Praktyczne wskazówki dla opiekunów obejmują prowadzenie dzienniczka karmienia i objawów, co ułatwia lekarzowi diagnozę. Nowoczesne badania wskazują na znaczenie mikrobioty jelitowej w regulacji dolegliwości bólów brzusznych u niemowląt, a stosowanie probiotyków bywa zalecane jako wspierająca metoda profilaktyki.