Ciało obce w oku to częsty problem medyczny i nagła sytuacja, która może przydarzyć się każdemu, zarówno w warunkach domowych, jak i w pracy czy podczas rekreacji. Najczęściej są to drobiny kurzu, rzęsy, piasek, opiłki metalu czy drewna, które dostają się do gałki ocznej powodując dyskomfort, łzawienie, ból i zaczerwienienie. Historia problemu sięga czasów starożytnych, kiedy opisywano sposoby usuwania piasku i pyłu z oczu wojowników czy robotników, ale dopiero rozwój okulistyki pozwolił na bezpieczne i skuteczne procedury diagnostyczne i lecznicze. Przyczyną dostania się ciała obcego może być wiatr, niewłaściwe zabezpieczenie oczu w pracy lub uraz mechaniczny. Czynniki ryzyka obejmują wykonywanie pracy bez okularów ochronnych, przebywanie w zapylonym środowisku, używanie szlifierki czy innych ostrych narzędzi oraz dziecięce zabawy. Objawy zależą od rodzaju i lokalizacji ciała obcego – najczęściej są to uczucie obecności piasku pod powieką, światłowstręt, ból, nadmierne łzawienie i zaczerwienienie. W przypadku drobnych ciał obcych objawy są przejściowe, natomiast przy głębszym utknięciu dochodzi do poważnych powikłań jak owrzodzenia rogówki, nadżerki, zakażenia czy trwałe blizny prowadzące do utraty ostrości wzroku. Diagnostyka obejmuje badanie lampą szczelinową przez okulistę, barwienie fluoresceiną w celu oceny uszkodzeń rogówki oraz zdjęcia RTG czy tomografię w przypadku podejrzenia metalowych opiłków. Różnicowanie obejmuje suche zapalenie spojówek, infekcje bakteryjne i wirusowe lub alergiczne podrażnienia oczu. Leczenie zależy od położenia i charakteru ciała obcego. Jeśli jest ono powierzchowne, można spróbować przepłukać oko dużą ilością czystej wody lub soli fizjologicznej. Rzęsę czy drobne cząsteczki można usunąć czystą, wilgotną chusteczką lub sterylnym gazikiem, unikając pocierania oka. W przypadku głębiej osadzonych elementów konieczna jest interwencja lekarza, który używa specjalnych narzędzi do ich usunięcia. Wdrożenie leczenia przeciwzapalnego i antybiotykowego w postaci kropli zmniejsza ryzyko powikłań. Rehabilitacja po urazie oka polega na stosowaniu kropli nawilżających i kontrolach okulistycznych aż do zagojenia rogówki. Rokowanie jest zazwyczaj dobre, jeśli ciało obce zostanie usunięte szybko i w sposób bezpieczny, ale zwłoka grozi trwałym uszczerbkiem. Profilaktyka obejmuje używanie okularów ochronnych w pracy i podczas wykonywania ryzykownych czynności, unikanie dotykania oczu brudnymi rękami i szybkie reagowanie na obecność pyłu czy drobinek. Pacjenci często pytają, czy można usuwać ciała obce samodzielnie – drobne elementy można, ale każdy przypadek utrzymywania się objawów powinien zostać skonsultowany z okulistą. Nowoczesne metody diagnostyczne pozwalają precyzyjnie ocenić uszkodzenia i uniknąć powikłań, dlatego szybka reakcja i właściwa pomoc medyczna są kluczowe.
