Ciemieniucha to łagodne, ale dość powszechne schorzenie skóry głowy niemowląt, które zazwyczaj pojawia się w pierwszych tygodniach życia i najczęściej ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy. Jej charakterystycznym objawem są żółtawe, tłuste łuski na owłosionej skórze głowy, czasem także w obrębie brwi, uszu lub okolicy pachwin. Przyczyny ciemieniuchy nie są do końca jednoznaczne, jednak uważa się, że głównym czynnikiem odpowiedzialnym za jej powstanie jest nadmierna aktywność gruczołów łojowych pod wpływem hormonów matki, które pozostają w organizmie dziecka po porodzie. Dodatkowym czynnikiem mogą być drożdżaki z rodzaju Malassezia, naturalnie bytujące na skórze, które przy intensywnym rogowaceniu mogą nasilać objawy. Do jej rozwoju predysponują także nadmierne pocenie się, ciepłe nakrycia głowy czy skłonności genetyczne do zaburzeń rogowacenia. Objawy ciemieniuchy obejmują przede wszystkim żółtawą, tłustą, niekiedy brunatną łuskę, która ściśle przylega do skóry i bywa trudna w usunięciu. Ciemieniucha zwykle nie wywołuje bólu ani silnego świądu, choć u części dzieci można zaobserwować delikatne drapanie. Powikłania zdarzają się rzadko, jednak w przypadku nadkażenia bakteryjnego może dojść do zaczerwienienia, sączenia i bolesności, co wymaga konsultacji z pediatrą. Diagnostyka opiera się na badaniu fizykalnym i wywiadzie, nie ma potrzeby wykonywania dodatkowych badań laboratoryjnych. W rozpoznaniu różnicowym warto uwzględnić atopowe zapalenie skóry czy łuszczycę, które mogą mieć podobny obraz kliniczny. Leczenie ciemieniuchy obejmuje przede wszystkim delikatne natłuszczanie skóry głowy oliwkami lub specjalnymi preparatami zmiękczającymi łuskę, stosowanie szamponów dla dzieci i łagodnych środków złuszczających. Ważne jest unikanie intensywnego drapania, aby nie doprowadzić do podrażnień i infekcji. Niefarmakologicznie często wystarcza codzienne szczotkowanie miękką szczotką po wcześniejszym nawilżeniu skóry. W cięższych przypadkach pediatra może zalecić preparaty przeciwgrzybicze lub maści z glikokortykosteroidami. Rokowanie jest bardzo dobre – ciemieniucha ustępuje samoistnie zazwyczaj do 12. miesiąca życia, a rzadko utrzymuje się dłużej. Profilaktyka obejmuje regularne mycie i pielęgnację skóry głowy dziecka, unikanie przegrzewania oraz stosowanie delikatnych kosmetyków dziecięcych. Rodzice często pytają, czy ciemieniucha jest oznaką alergii – zazwyczaj nie, choć u niektórych dzieci może współistnieć z atopowym zapaleniem skóry. Kolejne pytanie dotyczy zaraźliwości – ciemieniucha nie jest chorobą zakaźną i nie przenosi się między dziećmi. Współczesne badania wskazują na genetyczną podatność skóry na nadmierne rogowacenie i rolę mikroflory skórnej w rozwoju tej dolegliwości, ale podkreślają jej przejściowy i łagodny charakter.
