Cyklodializa – na czym polega zabieg i jakie ma znaczenie w okulistyce

Cyklodializa to specjalistyczny zabieg okulistyczny stosowany przede wszystkim w leczeniu jaskry, którego celem jest obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego poprzez stworzenie nowej drogi odpływu cieczy wodnistej z oka. Procedura ta została wprowadzona do praktyki okulistycznej już w pierwszej połowie XX wieku i stanowiła jedno z pierwszych podejść chirurgicznych mających na celu uzyskanie skutecznego i trwałego spadku ciśnienia. Zabieg polega na oddzieleniu ciała rzęskowego od twardówki i stworzeniu dodatkowej drogi dla odpływu cieczy wodnistej do przestrzeni nadnaczyniówkowej. W efekcie następuje spadek ciśnienia śródgałkowego, a to z kolei hamuje uszkodzenia nerwu wzrokowego charakterystyczne dla jaskry. Cyklodializa wykonywana jest zazwyczaj w przypadkach jaskry, w której inne metody zachowawcze, takie jak leczenie farmakologiczne kroplami obniżającymi ciśnienie czy laseroterapia, okazują się nieskuteczne. Do czynników ryzyka kwalifikujących do zabiegu należy przewlekła jaskra związaną z wysokim ciśnieniem i postępującym uszkodzeniem pola widzenia, a także przypadki, w których doszło do niepowodzenia innych operacji filtracyjnych. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu miejscowym i wymaga dużej precyzji operatora, ponieważ istnieje ryzyko powikłań takich jak hipotonia oka, odwarstwienie naczyniówki czy powstanie zrostów zamykających utworzony kanał. Po cyklodializie pacjent przechodzi okres rekonwalescencji, podczas którego należy regularnie kontrolować ciśnienie wewnątrzgałkowe i stosować krople przeciwzapalne oraz przeciwwysiękowe. Efekty terapii mogą być bardzo dobre u części pacjentów, jednak istnieje ryzyko nawrotu jaskry, gdy utworzona droga odpływu zostaje zamknięta bliznowaceniem. Diagnostyka przed zabiegiem obejmuje pomiar ciśnienia śródgałkowego, dokładne badania pola widzenia oraz badania dna oka, a także ocenę grubości rogówki i kąta przesączania przy użyciu gonioskopii. W rozpoznaniu różnicowym należy brać pod uwagę inne przyczyny podwyższonego ciśnienia, takie jak blok źreniczny czy wtórne przyczyny jaskry. Leczenie jaskry metodą cyklodializy można łączyć z innymi procedurami chirurgicznymi, a w medycynie współczesnej zabieg ten wykonywany jest coraz rzadziej z powodu rozwoju nowoczesnych technik filtracyjnych i implantów przeciwjaskrowych. Rokowanie zależy od stopnia zaawansowania choroby i poprawności techniki chirurgicznej, lecz u niektórych pacjentów pozwala ono na znaczną poprawę jakości życia i zahamowanie postępu utraty wzroku. Dla pacjentów kluczowe znaczenie ma edukacja, podkreślenie potrzeby regularnych kontroli okulistycznych i świadomość, że każdy zabieg operacyjny niesie ze sobą ryzyko i musi być wykonywany wyłącznie w ośrodkach z odpowiednim doświadczeniem.