Densytometria kości – przebieg badania i znaczenie w diagnostyce osteoporozy

Densytometria kości to specjalistyczne badanie obrazowe służące do oceny gęstości mineralnej kości, które jest złotym standardem w diagnostyce osteoporozy i osteopenii. Osteoporoza jest chorobą cywilizacyjną występującą powszechnie u osób starszych, szczególnie u kobiet po menopauzie, a jej istotą jest osłabienie struktury kostnej i zwiększenie ryzyka złamań. Historia densytometrii sięga końca XX wieku, kiedy wprowadzono metodę DEXA (absorpcji promieniowania rentgenowskiego o dwóch energiach), która obecnie jest najczęściej stosowaną techniką. Badanie polega na pomiarze zawartości minerałów w określonych miejscach ciała, najczęściej w odcinku lędźwiowym kręgosłupa i w szyjce kości udowej, które są najbardziej narażone na złamania osteoporotyczne. Przyczyny konieczności wykonania densytometrii obejmują wiek powyżej 50 lat, menopauzę, suplementację glikokortykosteroidami, niski wskaźnik masy ciała, genetyczne predyspozycje czy przebyte złamania przy niewielkich urazach. Typowe objawy osteoporozy przez długi czas nie występują, co powoduje, że choroba rozwija się skrycie i często wykrywana jest dopiero po złamaniu. Powikłania obejmują złamania kręgów prowadzące do obniżenia wzrostu i deformacji sylwetki, złamanie szyjki kości udowej z wysokim ryzykiem niepełnosprawności oraz złamania dalszej części przedramienia. Diagnostyka densytometryczna jest szybka, bezbolesna i bezpieczna. Pacjent kładzie się na specjalnym stole, a urządzenie przesuwa się nad ciałem emitując minimalną dawkę promieniowania, znacznie niższą niż w przypadku klasycznego RTG. Wynik podawany jest w wartościach T-score i Z-score, które porównują gęstość kości pacjenta do wartości populacyjnych. Rozpoznanie różnicowe obejmuje osteomalację, zaburzenia gospodarki wapniowo-fosforanowej, choroby endokrynologiczne i niektóre nowotwory wpływające na układ kostny. Leczenie osteoporozy wykrytej dzięki densytometrii obejmuje farmakoterapię lekami przeciwresorpcyjnymi, takimi jak bisfosfoniany, denosumab czy terapia hormonalna u kobiet, oraz preparaty stymulujące budowę kości jak teriparatyd. Niefarmakologiczne metody leczenia obejmują dietę bogatą w wapń i witaminę D, ćwiczenia wzmacniające mięśnie, gimnastykę poprawiającą równowagę i zapobiegającą upadkom. Rehabilitacja skupia się na przywróceniu sprawności po złamaniach i nauce bezpiecznego poruszania się. Rokowanie przy wcześnie wykrytej osteoporozie jest dobre, a leczenie znacząco obniża ryzyko złamań. Profilaktyka pierwotna obejmuje zdrową dietę, aktywność fizyczną, unikanie palenia i nadmiernego spożycia alkoholu już od młodości, aby osiągnąć szczytową masę kostną. Pacjenci często pytają, czy badanie boli – densytometria jest całkowicie bezbolesna i trwa kilkanaście minut. Nowoczesne badania kliniczne nad lekami anabolicznymi i terapia biologiczną dają coraz większe szanse na skuteczne leczenie. Densytometria jest więc niezastąpionym narzędziem zarówno w profilaktyce, jak i w monitorowaniu leczenia osteoporozy.