Endoproteza – charakterystyka, wskazania i rodzaje protez stosowanych w medycynie

Endoproteza to sztuczny implant zastępujący naturalny staw lub jego część, stosowany w chirurgii ortopedycznej w celu przywrócenia ruchomości i funkcji kończyny u pacjentów z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi, urazami lub wadami wrodzonymi. Historia endoprotezowania sięga początków XX wieku, a obecnie jest to jedna z najskuteczniejszych i najczęściej wykonywanych procedur chirurgicznych na świecie. Wskazaniami do wszczepienia endoprotezy są ciężkie zwyrodnienia stawów biodrowych, kolanowych, barkowych lub innych, które prowadzą do bólu nie do zniesienia, ograniczenia ruchomości oraz znacznego pogorszenia jakości życia. Do najczęstszych przyczyn należą choroba zwyrodnieniowa stawów, reumatoidalne zapalenie stawów, martwica jałowa kości czy urazy. Endoprotezy dzielą się na całkowite oraz częściowe, a ich budowa obejmuje elementy metalowe, ceramiczne lub polietylenowe, dopasowane do konkretnego stawu i pacjenta. Techniki wykonania obejmują stosowanie cementu kostnego lub metoda bezcementową, co decyduje o przyjęciu implantu przez organizm i stabilności. Zabieg endoprotezoplastyki wymaga starannego przygotowania pacjenta, w tym badań diagnostycznych, oceny stanu ogólnego oraz rehabilitacji przedoperacyjnej. Po zabiegu kluczowe jest wdrożenie intensywnej rehabilitacji, która pozwala na odzyskanie sprawności i zapobiega powikłaniom. Rokowanie po wszczepieniu endoprotezy jest bardzo dobre, a nowoczesne implanty mają wysoką trwałość, często przekraczającą 15–20 lat użytkowania. Istnieją jednak ryzyka powikłań, takie jak infekcje, zwichnięcia, obluzowania implantu czy reakcje alergiczne, które wymagają monitorowania i odpowiedniego leczenia. Profilaktyka obejmuje utrzymywanie prawidłowej masy ciała, unikanie przeciążeń stawu, regularną aktywność fizyczną oraz kontrolę chorób przewlekłych. Pacjenci powinni być świadomi konieczności regularnych wizyt kontrolnych u ortopedy, stosowania się do zaleceń rehabilitacyjnych oraz dbania o ogólny stan zdrowia. Nowoczesne metody obejmują indywidualne planowanie operacji, wykorzystanie technologii 3D, a także implantów z bardziej wytrzymałych materiałów. Ponadto trwają badania nad implantami biologicznymi oraz regeneracyjnymi, które mogą w przyszłości zmniejszyć potrzebę stosowania tradycyjnych endoprotez. Praktyczne wskazówki dla pacjentów dotyczą przygotowania do zabiegu, stosowania leków, aktywności fizycznej oraz niezwłocznego zgłaszania objawów sugerujących powikłania. Endoproteza jest dziś elementem nowoczesnej medycyny, znacząco poprawiającym komfort życia osób z poważnymi uszkodzeniami stawów.