Sperma, nazywana potocznie nasieniem, to płyn wydobywający się z prącia podczas wytrysku, którego główną funkcją jest przeniesienie plemników do dróg rodnych kobiety w celu zapłodnienia. Składa się w około 90% z płynu nasiennego produkowanego przez pęcherzyki nasienne i gruczoł krokowy, a tylko w 10% z samych plemników, które są zdolnymi do zapłodnienia komórkami płciowymi mężczyzny. To właśnie ta dysproporcja często zaskakuje pacjentów, którzy obawiają się, że niewielka ilość plemników w ejakulacie oznacza problemy z płodnością. Objętość ejakulatu wynosi przeciętnie od 2 do 5 ml, a w nim zawartych jest od 15 do 200 milionów plemników na 1 ml, choć ich liczba i ruchliwość mogą się różnić w zależności od wieku, stylu życia, chorób czy używek. Najczęstsze pytania dotyczą wyglądu spermy – normalnie jest ona biaława i lepka, po kilku minutach od wytrysku ulega upłynnieniu, co ułatwia plemnikom przemieszczanie się. Zmiany w kolorze, takie jak żółtawy odcień, mogą wynikać ze stanów zapalnych lub diety, a domieszka krwi świadczy o problemach wymagających diagnostyki urologicznej. Kolejną kwestią jest zapach – zazwyczaj lekko słonawy lub chlorowy ze względu na zawartość enzymów. Wiele osób obawia się, że smak i jakość spermy mogą wynikać z nawyków żywieniowych, co częściowo jest prawdą, gdyż produkty takie jak kawa, ostre przyprawy czy alkohol wpływają na jej skład chemiczny. Pytania pacjentów dotyczą też wpływu częstotliwości wytrysków na ilość spermy – długie przerwy mogą zwiększać objętość, ale obniżają jakość plemników, natomiast częstsze wytryski sprzyjają lepszej ruchliwości. Wahania jakości mogą być także efektem stresu, przemęczenia czy infekcji. Diagnostyka niepłodności męskiej obejmuje badanie nasienia, które ocenia liczbę, ruchliwość i budowę plemników oraz parametry biochemiczne płynu nasiennego. Leczenie w przypadku nieprawidłowości może polegać na zmianie stylu życia, suplementacji cynku, selenu czy witamin z grupy B, a w cięższych przypadkach na metodach wspomaganego rozrodu. Profilaktyka obejmuje unikanie palenia, nadmiernego alkoholu, dbanie o zdrową dietę, aktywność fizyczną i regularne badania urologiczne. Rokowanie płodności męskiej zależy od wielu czynników, ale dużą rolę odgrywa świadome dbanie o zdrowie. Nowoczesne badania nad spermatogenezą wskazują, że dieta śródziemnomorska, bogata w antyoksydanty, oraz unikanie stresu oksydacyjnego mogą znacząco poprawić jakość nasienia.
