Haptoglobina – rola, normy i znaczenie badania w diagnostyce chorób krwi

Haptoglobina to białko osocza produkowane przez wątrobę, którego główną rolą jest wiązanie wolnej hemoglobiny uwalnianej z erytrocytów podczas ich rozpadu. Dzięki temu chroni nerki i inne narządy przed toksycznym działaniem wolnej hemoglobiny oraz umożliwia jej transport do wątroby i ponowne wykorzystanie żelaza. Badanie poziomu haptoglobiny ma bardzo ważne znaczenie diagnostyczne w chorobach hematologicznych i w ocenie procesów hemolitycznych. Historia odkrycia tego białka sięga pierwszej połowy XX wieku, a dziś jego oznaczanie jest rutynowym elementem diagnostyki niedokrwistości. Prawidłowe wartości haptoglobiny wynoszą zazwyczaj od 30 do 200 mg/dl, choć zakresy mogą się różnić w zależności od laboratorium. Obniżone wartości obserwuje się w niedokrwistościach hemolitycznych, w których dochodzi do przyspieszonego rozpadu krwinek czerwonych, w chorobach wątroby, marskości, wrodzonych niedoborach oraz po masywnych transfuzjach. Podwyższona haptoglobina występuje w stanach zapalnych, infekcjach, w chorobach nowotworowych, przy stosowaniu niektórych leków, a także w zespole nerczycowym. Objawy, które mogą skłonić lekarza do zlecenia badania, to przewlekłe zmęczenie, bladość, żółtaczka, ciemny mocz, bóle brzucha, a także nieprawidłowe wyniki morfologii. Diagnostyka różnicowa przy nieprawidłowych wynikach haptoglobiny obejmuje niedokrwistości aplastyczne, choroby wątroby, przewlekłe infekcje i nowotwory. Badanie polega na pobraniu krwi żylnej i oznaczeniu poziomu białka w osoczu. Leczenie zależy od choroby podstawowej – w przypadku hemolizy konieczne może być stosowanie glikokortykosteroidów, immunosupresja czy transfuzje krwi, a w chorobach wątroby leczenie hepatologiczne. Rehabilitacja obejmuje kontrolę chorób współistniejących, wzmacnianie organizmu poprzez odpowiednią dietę bogatą w żelazo, witaminy z grupy B i kwas foliowy. Profilaktyka pierwotna sprowadza się do dbania o wątrobę, unikania alkoholu, toksyn i odpowiedniej diety, natomiast profilaktyka wtórna to monitorowanie poziomu haptoglobiny u pacjentów z chorobami hematologicznymi i wątrobowymi. Rokowanie zależy od przyczyny obniżenia poziomu białka – szybka diagnostyka i leczenie podstawowej choroby pozwalają na odzyskanie prawidłowych wartości haptoglobiny. Pacjenci pytają często, czy samo badanie haptoglobiny pozwala na diagnozę choroby – nie, ale jest bardzo pomocnym markerem w połączeniu z innymi badaniami krwi jak retikulocyty, bilirubina czy LDH. Haptoglobina stanowi ważny element diagnostyki chorób krwi i wątroby i jej oznaczenie odgrywa dużą rolę w monitorowaniu stanu zdrowia pacjentów.