Hiperkaliemia – przyczyny, objawy i leczenie podwyższonego potasu we krwi

Hiperkaliemia to zaburzenie elektrolitowe charakteryzujące się nadmiernym stężeniem potasu we krwi powyżej 5,2 mmol/l. Jest to stan potencjalnie niebezpieczny dla życia, ponieważ potas odgrywa kluczową rolę w przewodnictwie nerwowym i pracy mięśnia sercowego, a jego nadmiar może prowadzić do groźnych zaburzeń rytmu serca. Przyczyny hiperkaliemii dzieli się na zwiększone uwalnianie potasu z komórek, upośledzone wydalanie go przez nerki oraz nadmierne podanie z zewnątrz. Do najczęstszych przyczyn należą przewlekła choroba nerek, ostra niewydolność nerek, choroba Addisona, stosowanie leków takich jak inhibitory ACE, sartany, spironolakton i heparyna, urazy i oparzenia, masywne rozpady mięśni w rabdomiolizie, kwasica metaboliczna czy spożycie nadmiaru suplementów potasu. Objawy hiperkaliemii obejmują osłabienie mięśni, parestezje, uczucie kołatania serca, zawroty głowy, a w ciężkich przypadkach bradykardię, migotanie komór i zatrzymanie akcji serca. Diagnostyka opiera się na badaniach krwi, które wskazują podwyższone stężenie potasu, oraz EKG, w którym charakterystyczne są wysokie, spiczaste załamki T, poszerzenie zespołów QRS czy zatrzymanie przewodnictwa przedsionkowo-komorowego. Leczenie hiperkaliemii to stan naglący w ciężkich przypadkach – stosuje się glukonian wapnia stabilizujący błonę komórkową, insulina z glukozą przesuwająca potas do wnętrza komórek, beta-mimetyki, wodorowęglan sodu w kwasicy metabolicznej, a przy trwałym nadmiarze usuwanie potasu z organizmu za pomocą diuretyków pętlowych, żywic jonowymiennych czy dializy. Leczenie przyczynowe obejmuje korekcję chorób podstawowych i odstawienie leków podnoszących potas. Rokowanie zależy od szybkości interwencji – nieleczona ciężka hiperkaliemia może zakończyć się nagłym zgonem. Profilaktyka obejmuje regularne kontrole elektrolitów u osób z chorobami nerek i serca, unikanie nadmiernej suplementacji potasu oraz odpowiednie nawodnienie. Pacjenci powinni znać objawy alarmowe jak osłabienie mięśni czy arytmia i natychmiast zgłaszać je lekarzowi. Praktyczne zalecenia obejmują kontrolę diety – ograniczanie pokarmów bogatych w potas jak banany, pomidory, orzechy – oraz przyjmowanie zaleconych leków zgodnie z wytycznymi. Hiperkaliemia to poważne zaburzenie, które wymaga szybkiego rozpoznania i leczenia, aby zapobiec dramatycznym powikłaniom.