Hipersomnia to zaburzenie snu, które charakteryzuje się nadmierną sennością w ciągu dnia pomimo prawidłowej lub nawet wydłużonej nocnej długości snu. U osób z tym zaburzeniem występuje trudność w utrzymaniu czuwania, a senność jest na tyle nasilona, że zakłóca codzienne funkcjonowanie i pracę zawodową. W najcięższych przypadkach hipersomnia może utrzymywać się nawet miesiącami, a liczba godzin spędzanych w śnie przekracza znacznie normę fizjologiczną. Etiologia tego zaburzenia jest złożona – obejmuje zarówno przyczyny organiczne, neurologiczne, metaboliczne, jak i psychiczne. Do czynników ryzyka należą choroby ośrodkowego układu nerwowego, takie jak padaczka, urazy mózgu, stwardnienie rozsiane, guzy mózgu, a także infekcje wirusowe i bakteryjne powodujące stan zapalny w mózgu. Hipersomnia bywa też objawem depresji, zaburzeń lękowych czy przewlekłego zmęczenia. Objawy to przede wszystkim trudności w przebudzeniu, nadmierna senność w ciągu dnia, konieczność drzemek, dezorientacja po przebudzeniu, zaburzenia pamięci oraz spadek koncentracji. Niekiedy występują omamy hipnagogiczne, podobne do tych w narkolepsji. Diagnostyka opierana jest na badaniach polisomnograficznych, testach multiple sleep latency, badaniach krwi oceniających gospodarkę hormonalną i metaboliczną, a także badaniach neuroobrazowych w przypadku podejrzenia zmian organicznych. Różnicowanie wymaga wykluczenia narkolepsji, bezdechu sennego, depresji oraz skutków ubocznych leków nasennych. Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować farmakoterapię z zastosowaniem leków pobudzających i przeciwdepresyjnych, psychoterapię, a także zmiany stylu życia i higieny snu. Terapia niefarmakologiczna polega na regularnych godzinach zasypiania i wstawania, unikanie alkoholu i kofeiny oraz dbanie o aktywność fizyczną. Rehabilitacja pacjentów z hipersomnią wymaga zastosowania strategii poprawiających czuwanie i koncentrację, jak ćwiczenia relaksacyjne i techniki zarządzania stresem. Profilaktyka polega na monitorowaniu zdrowia psychicznego, kontroli przewlekłych chorób i szybkim reagowaniu na pierwsze objawy. Rokowanie zależy od przyczyny hipersomnii – w przypadkach wtórnych do innych chorób poprawa następuje po leczeniu schorzenia podstawowego, natomiast w przewlekłych zaburzeniach snu konieczna jest systematyczna kontrola i terapia. Pacjenci pytają, czy hipersomnia jest chorobą zagrażającą życiu – bezpośrednio nie, ale może prowadzić do wypadków, depresji czy znacznego obniżenia jakości życia.
