Hipokryta to osoba, której zachowanie charakteryzuje się rozbieżnością między deklarowanymi wartościami, moralnością a rzeczywistym postępowaniem. Termin pochodzi ze starożytnej Grecji, gdzie oznaczał aktora w teatrze, a współcześnie odnosi się do kogoś, kto udaje cnotliwego lub uczciwego, a w praktyce postępuje w sposób przeciwny własnym słowom. Charakterystyka hipokryty obejmuje skłonność do manipulacji, kreowanie fałszywego obrazu siebie, unikanie odpowiedzialności czy też stosowanie podwójnych standardów wobec siebie i innych. Zachowanie hipokrytów często wynika z chęci uzyskania korzyści społecznych, uniknięcia krytyki lub podporządkowania innych. Psychologia wskazuje, że u podłoża takich zachowań mogą leżeć zaburzenia osobowości, niska samoocena lub mechanizmy obronne mające chronić przed odrzuceniem. Konsekwencje tego rodzaju postaw są poważne zarówno w relacjach międzyludzkich, jak i w wymiarze społecznym – hipokryta traci zaufanie otoczenia, może być izolowany, a jego interakcje zawodowe i osobiste ulegają pogorszeniu. Objawy zachowań hipokrytycznych to niespójność wypowiedzi, częste krytykowanie innych przy jednoczesnym pobłażaniu sobie, maskowanie prawdziwych intencji i dążenie do aprobaty kosztem wiarygodności. Diagnostyka osobowości hipokrytycznej nie stanowi jednostki chorobowej, ale psychologia opisuje ją w kontekście cech nieadaptacyjnych wpływających negatywnie na społeczeństwo. Leczenie w sensie klinicznym nie istnieje, jednak terapia psychologiczna może wspierać osoby mające świadomość swojej nieszczerości i chcące poprawić relacje. Niefarmakologiczne metody wsparcia obejmują rozwój samoświadomości, praktykę autentyczności, pracę nad poczuciem własnej wartości i otwartą komunikację. Profilaktyka społeczna obejmuje edukację etyczną oraz wzmacnianie postaw szczerości i transparentności w relacjach. Rokowanie dla osób skłonnych do hipokryzji zależy od ich gotowości do zmiany i refleksji nad sobą – ci, którzy podejmują wysiłek nad pracą wewnętrzną, mogą z czasem odbudować utracone zaufanie. Najczęściej zadawane pytania odnoszą się do tego, jak rozpoznać hipokrytę – odpowiedź to obserwacja niespójności pomiędzy deklaracjami a rzeczywistymi zachowaniami. Praktyczne wskazówki w kontaktach z hipokrytami to zachowanie czujności, unikanie powierzania im zbyt dużego zaufania, a także stawianie jasnych granic. Nowe badania psychologiczne analizują mechanizmy społecznej percepcji hipokryzji i jej wpływ na budowanie relacji, co pozwala lepiej rozpoznawać jej przejawy i uczyć się zdrowej reakcji na takie zachowania.
