Homocysteina – badanie, normy i znaczenie w diagnostyce chorób sercowo-naczyniowych

Homocysteina to aminokwas siarkowy powstający w organizmie człowieka w wyniku przemian metioniny, który w prawidłowych warunkach ulega dalszym procesom metabolicznym z wykorzystaniem witaminy B6, B12 i kwasu foliowego. Gdy metabolizm przebiega nieprawidłowo i stężenie homocysteiny we krwi wzrasta, może dojść do uszkodzenia śródbłonka naczyń, nasilonego stresu oksydacyjnego i pogorszenia elastyczności tętnic, co sprzyja rozwojowi miażdżycy i chorób układu sercowo-naczyniowego. Historia badań nad homocysteiną pokazuje, że już w latach 60. XX wieku zauważono związek pomiędzy jej wysokim poziomem a zwiększoną zapadalnością na miażdżycę tętnic. Obecnie badanie stężenia homocysteiny wykorzystuje się jako dodatkowy wskaźnik ryzyka sercowo-naczyniowego, zwłaszcza u pacjentów z chorobami serca, udarem, zakrzepicą żylną, przewlekłą niewydolnością nerek oraz u osób z obciążonym wywiadem rodzinnym. Normy homocysteiny wynoszą zazwyczaj od 5 do 15 µmol/l, jednak wartości powyżej górnej granicy traktowane są jako hiperhomocysteinemia i zwiększają ryzyko schorzeń. Do czynników ryzyka podwyższonego poziomu tego aminokwasu należą niedobory witamin z grupy B, nieprawidłowa dieta uboga w warzywa i produkty pełnoziarniste, palenie papierosów, nadmierne spożycie alkoholu, choroby nerek, a także predyspozycje genetyczne jak mutacja MTHFR. Objawy kliniczne samej hiperhomocysteinemii są niespecyficzne i często długo niezauważalne, jednak konsekwencją mogą być choroby układu krążenia, udary niedokrwienne, zawały serca czy zakrzepice. Diagnostyka polega na pobraniu próbki krwi i oznaczeniu stężenia homocysteiny, a wyniki interpretuje lekarz, biorąc pod uwagę inne czynniki ryzyka. Leczenie obejmuje suplementację witaminami B6, B12 i kwasem foliowym, zmianę stylu życia, wprowadzenie zdrowej diety obfitującej w zielone warzywa liściaste, rośliny strączkowe, produkty pełnoziarniste oraz rezygnację z używek. Rehabilitacja w tym przypadku polega na edukacji pacjenta i stałym monitorowaniu parametrów krwi. Profilaktyka wtórna obejmuje obniżanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych poprzez kontrolę cholesterolu, ciśnienia tętniczego i aktywność fizyczną. Najnowsze badania wskazują na związek pomiędzy podwyższonym poziomem homocysteiny a pogorszeniem funkcji kognitywnych, zwiększonym ryzykiem choroby Alzheimera czy demencji naczyniowej, co czyni ten parametr jeszcze ważniejszym w opiece nad pacjentami starszymi. Rokowanie pacjentów, u których wcześnie zdiagnozowano i wyrównano stężenie homocysteiny, jest korzystne, co pokazuje, że badanie to ma istotne znaczenie w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i może być istotnym narzędziem oceny ryzyka sercowo-naczyniowego.