Inercja senna to stan przejściowego obniżenia sprawności psychicznej i fizycznej występujący bezpośrednio po przebudzeniu, charakteryzujący się uczuciem dezorientacji, spadkiem koncentracji, powolnością i zmęczeniem. Historia badań nad snem wykazała, że sen dzieli się na fazy, a moment wybudzenia ma kluczowe znaczenie dla samopoczucia. Inercja pojawia się najczęściej wtedy, gdy budzimy się w głębokiej fazie snu wolnofalowego zamiast w fazie REM lub lekkiego snu. Przyczyny obejmują nieregularny rytm dobowy, zbyt krótką lub zbyt długą drzemkę, przewlekłe zmęczenie, bezdech senny i zaburzenia snu. Objawy inercji mogą trwać od kilku minut do nawet godzin, powodując problemy z koncentracją, spowolnione reakcje i spadek efektywności w pracy czy nauce. Diagnostyka wymaga analizy rytmu snu i ewentualnych zaburzeń, czasem z użyciem polisomnografii. W rozpoznaniu różnicowym należy uwzględnić chroniczne zmęczenie, depresję i niedoczynność tarczycy. Leczenie obejmuje regulację trybu snu, stosowanie krótkich drzemek trwających maksymalnie 20 minut, ekspozycję na światło dzienne, aktywność fizyczną i higienę snu. Niefarmakologiczne metody wspierające to unikanie kofeiny i alkoholu przed snem, korzystanie z aplikacji monitorujących cykl snu oraz wypracowanie stałych godzin zasypiania i pobudek. Rokowanie jest bardzo dobre – inercja senna nie jest chorobą, a jedynie stanem przejściowym, który można redukować odpowiednimi nawykami. Profilaktyka obejmuje dbanie o higienę snu, systematyczność oraz dostosowanie długości drzemek. Praktyczne wskazówki dla pacjentów to spanie w dobrze przewietrzonym pomieszczeniu, stosowanie technik relaksacyjnych przed snem i ograniczenie korzystania z elektroniki wieczorem. Nowoczesne badania wskazują, że inercja senna może mieć także korzystny aspekt ewolucyjny, ponieważ spowalnia reakcje natychmiast po przebudzeniu, chroniąc organizm przed gwałtownym przejściem do pełnej aktywności.
