Opóźnienia w rozwoju dziecka kilkuletniego to zagadnienie, które budzi niepokój wielu rodziców i stanowi ważny temat w pediatrii oraz psychologii rozwojowej. Prawidłowy rozwój dziecka obejmuje sferę fizyczną, poznawczą, emocjonalną i społeczną, a każde dziecko rozwija się w nieco innym tempie. Jednak istotne są pewne kamienie milowe, które powinny przypadać na określony wiek i ich opóźnienie może być sygnałem zaburzeń wymagających diagnozy. Dziecko kilkuletnie powinno posiadać rozwiniętą mowę, umiejętności motoryczne takie jak bieganie, chodzenie po schodach, chwytanie przedmiotów, a także zdolności społeczne polegające na zabawie z rówieśnikami czy wyrażaniu emocji. Opóźnienia w rozwoju mogą dotyczyć jednej sfery – np. mowy – lub mieć charakter globalny, obejmujący kilka obszarów. Przyczyną mogą być czynniki genetyczne, niedotlenienie okołoporodowe, wcześniactwo, zaburzenia słuchu i wzroku, spektrum autyzmu, choroby metaboliczne czy brak odpowiednich bodźców ze strony środowiska. Typowe objawy, które powinny zwrócić uwagę rodziców, to brak prostych zdań po 3. roku życia, trudności w kontaktach z rówieśnikami, niezdolność do samodzielnego ubierania się, brak zainteresowania zabawą symboliczną, trudności z poruszaniem się lub częste upadki. Objawy nietypowe mogą obejmować także nadmierne wycofanie społeczne, brak reakcji na imię, ograniczone gestykulowanie czy powtarzalne schematy zachowań. Diagnostyka obejmuje konsultację pediatryczną, badania słuchu i wzroku, ocenę psychologiczną oraz logopedyczną, a w przypadku podejrzenia zaburzeń genetycznych badania specjalistyczne. Rozpoznanie różnicowe obejmuje m.in. naturalne różnice w tempie rozwoju, ale także poważniejsze zaburzenia takie jak autyzm czy upośledzenie intelektualne. Leczenie zależy od przyczyny i może obejmować terapię logopedyczną, integrację sensoryczną, psychoterapię dziecka i rodziny, farmakoterapię w uzasadnionych przypadkach oraz odpowiednią rehabilitację ruchową. Rehabilitacja dzieci z opóźnieniami rozwojowymi koncentruje się na stymulowaniu wszystkich obszarów rozwoju poprzez ćwiczenia i zabawę. Rokowanie zależy od stopnia i przyczyny opóźnienia – wiele dzieci przy odpowiedniej terapii nadrabia zaległości, jednak w przypadku zaburzeń wrodzonych lub sprzężonych konieczna jest długofalowa opieka specjalistyczna. Rodzice często pytają, kiedy powinni zgłosić się do lekarza – odpowiedź brzmi, że zawsze, gdy rozwój dziecka wydaje się wyraźnie odstawać od rówieśników. Profilaktyka obejmuje regularne wizyty u pediatry, odpowiednią stymulację w domu, bogate środowisko językowe i aktywność fizyczną. Wczesne wykrycie i interwencja są kluczowe dla dalszego rozwoju dziecka.
