Kodeina to lek z grupy opioidów o działaniu przeciwbólowym i przeciwkaszlowym, który od lat stosowany jest w medycynie jako środek o umiarkowanej sile działania. Historia wykorzystania kodeiny sięga XIX wieku, kiedy po raz pierwszy została wyizolowana z opium i zaczęła być stosowana w praktyce klinicznej. Obecnie należy do popularnych preparatów wykorzystywanych w leczeniu bólów o nasileniu lekkim do umiarkowanego, a także do zwalczania uporczywego kaszlu. Mechanizm działania polega na pobudzaniu receptorów opioidowych w ośrodkowym układzie nerwowym, co skutkuje zmniejszeniem odczuwania bólu oraz hamowaniem odruchu kaszlu. Kodeina stosowana jest często w połączeniu z paracetamolem lub ibuprofenem, co potęguje efekt przeciwbólowy i pozwala osiągnąć lepsze rezultaty terapeutyczne. Lek znajduje zastosowanie w leczeniu bólów pourazowych, bólów mięśniowych, bólów głowy, a także w zwalczaniu kaszlu nieproduktywnego, szczególnie w infekcjach dróg oddechowych. Jednocześnie kodeina to substancja, która wymaga ostrożności, ponieważ może uzależniać przy długotrwałym stosowaniu. Częste skutki uboczne to senność, zawroty głowy, zaparcia, nudności i suchość w ustach. Bardziej poważne działania niepożądane obejmują depresję oddechową, szczególnie przy przedawkowaniu, co stanowi poważne zagrożenie życia. Diagnostyka ewentualnych powikłań obejmuje badania funkcji wątroby oraz ocenę układu oddechowego u osób starszych i chorych przewlekle. Leczenie zatrucia kodeiną polega na podaniu antidotum w postaci naloksonu i leczeniu wspomagającym. Rehabilitacja po długotrwałym stosowaniu obejmuje odstawienie leku pod kontrolą lekarza i w razie potrzeby wsparcie psychologiczne. Rokowanie przy stosowaniu kodeiny zgodnie z zaleceniami jest dobre, ale pacjenci powinni być świadomi ryzyka uzależnienia i stosować preparat w krótkich kuracjach. Profilaktyka obejmuje stosowanie leku wyłącznie na receptę, odpowiednie dawkowanie i unikanie samodzielnego przedłużania terapii. W praktyce pacjenci pytają często, czy można stosować kodeinę u dzieci – odpowiedź brzmi, że w większości przypadków nie jest zalecana ze względu na ryzyko groźnych powikłań oddechowych.
