Kofeina jest naturalnym alkaloidem z grupy metyloksantyn, występującym w kawie, herbacie oraz innych napojach i produktach spożywczych, wykorzystywanym w medycynie jako środek o działaniu stymulującym układ nerwowy, poprawiającym czujność, koncentrację oraz zmniejszającym uczucie zmęczenia. Jej mechanizm działania polega na blokowaniu receptorów adenozynowych w mózgu, co prowadzi do zwiększenia wydzielania neurotransmiterów pobudzających, takich jak dopamina i noradrenalina. Kofeina jest stosowana również jako składnik leków przeciwbólowych, leków przeciwwymiotnych oraz preparatów wspomagających oddychanie u noworodków. Preparaty zawierające kofeinę dostępne są w formie tabletek, kapsułek, płynów oraz jako składnik leków złożonych. Wskazania obejmują stany zmęczenia, senność, migreny, bóle głowy oraz leczenie bezdechu u noworodków. Przeciwwskazania dotyczą nadwrażliwości na kofeinę, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, lęków oraz ciąży i laktacji w nadmiernych dawkach. Do możliwych działań niepożądanych należą nerwowość, bezsenność, tachykardia, drżenia mięśniowe, zaburzenia żołądkowo-jelitowe oraz reakcje alergiczne. Dawkowanie kofeiny powinno być indywidualnie dopasowane, nie przekraczając zalecanych dawek dziennych, zwykle nie więcej niż 400 mg u dorosłych, z uwzględnieniem źródła i formy podania. Kofeinę należy stosować ostrożnie u osób z chorobami serca i nadciśnieniem. Lek przechowywany w suchym miejscu, w temperaturze pokojowej i niedostępny dla dzieci. Kofeina jest szeroko dostępna w aptekach bez recepty, jako składnik wielu suplementów diety. Pacjentom zaleca się unikanie nadmiernej konsumpcji kofeiny oraz informowanie lekarza o innych przyjmowanych lekach, które mogą wpływać na metabolizm kofeiny. Prawidłowo stosowana kofeina poprawia wydolność umysłową i fizyczną, jednak wymaga umiaru i świadomości potencjalnych skutków ubocznych, szczególnie wrażliwych grup pacjentów.
