Konsumpcjonizm to zjawisko społeczne, ekonomiczne i kulturowe polegające na traktowaniu konsumpcji dóbr materialnych i usług jako głównego celu i wartości w życiu człowieka, wykraczającego poza zaspokajanie podstawowych potrzeb. Termin ten upowszechnił się w XX wieku w kontekście rozwoju gospodarki kapitalistycznej i globalizacji, kiedy produkcja masowa i reklama stworzyły kulturę nadmiernego nabywania produktów. Konsumpcjonizm jest krytykowany przez socjologów, psychologów i ekologów jako zjawisko negatywnie wpływające na człowieka i społeczeństwo. Przyczyny powstawania konsumpcjonizmu obejmują dynamiczny rozwój gospodarczy, szeroką dostępność dóbr, intensywny marketing, media społecznościowe kreujące wzorce stylu życia oraz brak równowagi pomiędzy wartościami duchowymi i materialnymi. Skutki konsumpcjonizmu widoczne są na wielu płaszczyznach. W sferze psychologicznej prowadzi do powierzchownych relacji, poczucia pustki mimo posiadania dóbr, stresu związanego z koniecznością nadążania za trendami oraz uzależnienia od zakupów. W społeczeństwie skutkuje wzrostem nierówności, marginalizacją osób mniej zamożnych, utratą więzi wspólnotowych i skupieniem na interesie jednostki zamiast dobra wspólnego. W wymiarze ekologicznym konsumpcjonizm przyczynia się do nadprodukcji odpadów, niszczenia środowiska naturalnego i nadmiernego eksploatowania zasobów Ziemi. Diagnostyka tego zjawiska polega na analizie zachowań konsumenckich, badań socjologicznych i ekonomicznych, które pokazują, że konsumpcjonizm pogłębia różnice społeczne i prowadzi do kryzysów ekologicznych. Rozpoznanie alternatywnych stylów życia, takich jak minimalizm, slow life czy świadoma konsumpcja, uznaje się za formy profilaktyki społecznej. Terapia nadmiernych zachowań konsumpcyjnych może obejmować psychoterapię uzależnień, edukację finansową czy wsparcie psychologiczne w budowaniu zdrowych nawyków. Pacjenci i osoby zainteresowane zadają pytania, jak ograniczyć wpływ konsumpcjonizmu na swoje życie – praktyczne wskazówki to planowanie zakupów, unikanie impulsywnego nabywania dóbr, rozwijanie pasji niezwiązanych z materializmem i refleksja nad własnymi wartościami. Nowoczesne badania społeczne wskazują, że rezygnacja z konsumpcjonizmu i budowanie świadomej konsumpcji poprawiają dobrostan psychiczny jednostek i w dłuższej perspektywie korzystnie wpływają na całe społeczeństwo.
