Koronawirusy to duża rodzina wirusów RNA, które mogą wywoływać choroby o różnym przebiegu – od łagodnych infekcji górnych dróg oddechowych po ciężkie zapalenia płuc i zespoły niewydolności oddechowej. Najbardziej znanym wariantem jest SARS-CoV-2, który wywołał globalną pandemię COVID-19 od 2019 roku, stanowiąc jedno z największych wyzwań zdrowotnych współczesnej medycyny. Historia pandemii pokazuje, jak szybko wirus rozprzestrzenił się na całym świecie, powodując miliony zgonów i zmieniając funkcjonowanie społeczeństw oraz systemów opieki zdrowotnej. Epidemiologicznie SARS-CoV-2 odznacza się dużą zdolnością do mutacji, co skutkuje powstawaniem nowych wariantów o odmiennym stopniu zakaźności i zdolności ucieczki immunologicznej. Do czynników ryzyka ciężkiego przebiegu choroby zaliczane są starszy wiek, współistniejące choroby przewlekłe takie jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze czy otyłość, a także osłabiony układ odpornościowy. Objawy COVID-19 obejmują gorączkę, kaszel, duszność, utratę węchu i smaku, bóle mięśni, zmęczenie, a w cięższych przypadkach zapalenie płuc i niewydolność oddechową. Nietypowe objawy mogą obejmować wysypki, objawy neurologiczne i zakrzepy naczyniowe. Diagnostyka opiera się na testach molekularnych PCR, testach antygenowych i serologicznych, a także na badaniach obrazowych płuc. Rozpoznanie różnicowe obejmuje grypę, przeziębienie, alergie i inne choroby układu oddechowego. Leczenie COVID-19 ewoluowało wraz z wiedzą medyczną – stosuje się leki przeciwwirusowe (np. remdesiwir, molnupirawir), przeciwciała monoklonalne, steroidy w ciężkich przypadkach, a także terapie wspomagające jak tlenoterapia czy ECMO. Niefarmakologiczne metody obejmują izolację, kwarantannę, maseczki, higienę rąk i dystans społeczny. Rehabilitacja po przechorowaniu jest istotnym elementem terapii – wielu pacjentów cierpi na tzw. long COVID z objawami przewlekłego zmęczenia, duszności czy problemów neurologicznych, co wymaga wsparcia pulmonologicznego, kardiologicznego i psychologicznego. Rokowanie zależy od wariantu wirusa, stanu zdrowia pacjenta i dostępności leczenia. Profilaktyka pierwotna skupia się na szczepieniach, które pozostają najważniejszą metodą zmniejszania ciężkich zachorowań i hospitalizacji, oraz na dbałości o odporność ogólną. Najczęściej pacjenci pytają o skuteczność szczepionek wobec nowych wariantów i bezpieczeństwo ich stosowania – odpowiedzią są badania kliniczne potwierdzające, że szczepionki chronią przed ciężkim przebiegiem choroby, choć skuteczność wobec zakażeń może być zmienna. Obecnie prowadzone są badania nad nowymi szczepionkami wielowariantowymi i doustnymi lekami przeciwwirusowymi. Koronawirus pozostaje problemem globalnym, ale wiedza medyczna i narzędzia profilaktyki pozwalają lepiej kontrolować przebieg pandemii.
