Krioterapia to metoda terapeutyczna polegająca na miejscowym działaniu bardzo niskiej temperatury, najczęściej ciekłego azotu, na chore tkanki w celu ich zniszczenia lub pobudzenia procesów regeneracyjnych. Historia stosowania zimna w medycynie sięga czasów starożytnych, ale rozwój nowoczesnej krioterapii nastąpił w XX wieku wraz z wprowadzeniem technologii ciekłego azotu. Przyczyny stosowania krioterapii obejmują obecność zmian dermatologicznych, takich jak brodawki wirusowe, kurzajki, włókniaki, znamiona łagodne, a także leczenie zmian przednowotworowych i powierzchownych raków skóry. W ortopedii krioterapia wykorzystuje się do zmniejszania stanów zapalnych i bólu, natomiast w rehabilitacji sportowej do przyspieszania regeneracji. Czynniki ryzyka wymagające zabiegu to infekcje wirusowe skóry, predyspozycje genetyczne do występowania zmian skórnych, przeciążenia stawów oraz urazy. Objawy, które mogą skłonić pacjenta do krioterapii, to pojawienie się twardych brodawek, bolesnych narośli czy przewlekłego bólu po wysiłku fizycznym. Sam zabieg polega na przykładaniu aplikatora z ciekłym azotem bezpośrednio do zmiany na skórze, co prowadzi do gwałtownego zamrożenia i martwicy tkanek. Proces gojenia trwa od kilku dni do kilku tygodni i wiąże się z pojawieniem pęcherzy, strupów i złuszczania. Przebieg kuracji jest dobrze tolerowany, choć może być nieprzyjemny z powodu uczucia pieczenia i bólu w miejscu zabiegu. Powikłania, choć rzadkie, to przede wszystkim blizny, przebarwienia skóry i wtórne zakażenia przy niewłaściwej higienie. Diagnostyka przed zabiegiem wymaga konsultacji dermatologicznej i wykluczenia nowotworów skóry w badaniu histopatologicznym. W rozpoznaniu różnicowym należy wziąć pod uwagę łagodne i złośliwe zmiany dermatologiczne. Leczenie farmakologiczne nie jest wymagane w przypadku prostych zmian, jednak w razie infekcji stosuje się antybiotyki miejscowe. Niefarmakologiczne wsparcie obejmuje higienę skóry, stosowanie przewiewnych ubrań i unikanie drażniących kosmetyków. Rehabilitacja po krioterapii w medycynie sportowej polega na połączeniu zabiegów z terapią manualną i ćwiczeniami. Rokowanie pacjentów poddanych krioterapii jest dobre, a skuteczność zabiegu w usuwaniu zmian skórnych sięga ponad 80%. Profilaktyka obejmuje dbałość o higienę, unikanie kontaktu z osobami zakażonymi brodawkami oraz stosowanie odpowiedniego obuwia w miejscach publicznych jak baseny. Pacjenci powinni wiedzieć, że krioterapia to skuteczna i bezpieczna metoda, ale wymaga cierpliwości i pełnego cyklu gojenia. Nowoczesne badania wskazują także na użycie krioterapii ogólnoustrojowej w leczeniu chorób reumatologicznych i poprawie wydolności organizmu, co otwiera nowe możliwości terapeutyczne.
