Kruchość osmotyczna erytrocytów to badanie diagnostyczne, którego celem jest ocena odporności czerwonych krwinek na działanie roztworów o różnym stężeniu soli, co pozwala określić ich podatność na hemolizę. Historia tego badania sięga początków XX wieku, kiedy zaczęto analizować właściwości erytrocytów w różnych warunkach laboratoryjnych, odkrywając znaczenie ich błony komórkowej dla procesów patologicznych. Badanie polega na umieszczeniu czerwonych krwinek w roztworach NaCl o zmiennej osmolarności i obserwacji w jakim stężeniu dochodzi do ich pęknięcia. Wynik przedstawia się jako krzywą kruchości osmotycznej. Zwiększona kruchość oznacza podatność na hemolizę i występuje w takich schorzeniach jak sferocytoza wrodzona, talasemie, niedobór enzymów erytrocytarnych, a zmniejszona w przypadku odwodnienia erytrocytów, np. w odwodnieniu hipertonicznym. Typowe objawy chorób wymagających tego badania to przewlekła niedokrwistość, bladość skóry, osłabienie, zażółcenie powłok, powiększenie śledziony. Nietypowe objawy to bóle kostne i zmiany w obrębie szkieletu w ciężkich wrodzonych anemiiach. Diagnostyka oparta na badaniu kruchości osmotycznej pozwala na różnicowanie niedokrwistości hemolitycznych od innych ich typów. Badanie stosuje się także do monitorowania efektów terapii. Leczenie chorób związanych ze zwiększoną kruchością erytrocytów obejmuje przetoczenia krwi, farmakoterapię wspomagającą, splenektomię w przypadku sferocytozy, a w przypadkach ciężkich także przeszczepy komórek macierzystych. Rehabilitacja obejmuje monitorowanie parametrów hematologicznych i ograniczenie wysiłku fizycznego w okresach zaostrzeń. Profilaktyka pierwotna jest trudna, ponieważ większość chorób ma podłoże genetyczne, ale możliwa jest profilaktyka wtórna polegająca na szybkim reagowaniu na objawy i stosowaniu odpowiedniej terapii. Rokowanie zależy od rodzaju i ciężkości choroby – w postaci łagodnej pacjenci mogą prowadzić normalne życie, w cięższej konieczna jest przewlekła opieka hematologiczna. Najczęściej pacjenci pytają, czy badanie kruchości osmotycznej boli – odpowiedź brzmi nie, gdyż polega ono jedynie na pobraniu próbki krwi. Nowoczesne badania nad erytrocytami pozwalają lepiej rozumieć mechanizmy hemolizy i tworzyć nowe metody terapii niedokrwistości hemolitycznych.
